تاریخ افه سوس (Ephesus)

اگر به دنبال کشف اسرار یکی از باشکوه ترین شهرهای باستانی مدیترانه هستید شهر افسوس در ترکیه مقصدی بی نظیر است. این ویرانه های عظیم که روزگاری قلب تپنده تجاری و فرهنگی آناتولی بود داستان تمدن هایی که هزاران سال در این منطقه زیسته اند را روایت می کند. از معبد آرتمیس یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان تا کتابخانه سلوس که نمادی از دانش و معماری رومی است افسوس تجربه ای فراموش نشدنی برای علاقه مندان به تاریخ و باستان شناسی ارائه می دهد. این محتوا شما را با جزئیات این شهر شگفت انگیز از موقعیت و تاریخچه غنی آن گرفته تا مهم ترین دیدنی ها و نکات کاربردی برای بازدید آشنا می سازد تا سفری آگاهانه و لذت بخش به گذشته داشته باشید.

معرفی شهر باستانی افسوس

افسوس که در زبان یونانی باستان Έφεσος و در ترکی Efes نامیده می شود یکی از مهم ترین شهرهای ایونیا در آناتولی باستان (ترکیه امروزی) بود. این شهر که ویرانه های آن امروزه در نزدیکی شهر سلجوک استان ازمیر قرار دارد به عنوان یکی از بزرگ ترین و حفظ شده ترین مجموعه های باستانی رومی در شرق مدیترانه شناخته می شود. افسوس در دوران اوج خود به ویژه در زمان امپراتوری روم به یکی از پرجمعیت ترین و ثروتمندترین شهرهای منطقه تبدیل شد و نقش حیاتی در تجارت و فرهنگ ایفا می کرد.

اهمیت این شهر تنها به وسعت و معماری آن محدود نمی شود؛ افسوس میزبان یکی از هفت کلیسای آسیا در کتاب مکاشفه یوحنا بوده و باور بر این است که انجیل یوحنا در این مکان نوشته شده است. همچنین غار اصحاب کهف که در قرآن نیز از آن ها یاد شده در نزدیکی این شهر قرار دارد و این موضوع افسوس را به مقصدی مهم برای زائران مسیحی و مسلمان تبدیل کرده است. کشف مداوم آثار باستانی جایگاه افسوس را به عنوان یک گنجینه تاریخی تثبیت کرده است.

موقعیت مکانی شهر افه سوس

شهر باستانی افسوس در منطقه تاریخی ایونیا در ساحل غربی آناتولی در نزدیکی محل تلاقی دریای اژه و دهانه رودخانه کایستروس (Küçük Menderes امروزی) واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی استراتژیک افسوس را در دوران باستان به بندری مهم و مرکز تجاری پررونق تبدیل کرده بود. امروزه ویرانه های این شهر در حدود ۷۰ کیلومتری جنوب شهر بزرگ ازمیر قرار دارد و دسترسی به آن نسبتاً آسان است.

نزدیک ترین شهر به سایت باستانی افسوس شهر سلجوک است که تنها حدود ۳ کیلومتر با آن فاصله دارد. این نزدیکی باعث شده سلجوک به پایگاهی اصلی برای بازدیدکنندگان افسوس تبدیل شود و امکانات اقامتی و خدماتی مناسبی را ارائه دهد. موقعیت افسوس در کنار دریای اژه نیز به جذابیت آن افزوده و چشم اندازهای زیبایی را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند.

تاریخچه شهر باستانی افسوس

از سرآغاز تا دوران کلاسیک

تاریخ سکونت در منطقه افسوس به هزاران سال قبل از میلاد بازمی گردد. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه از دوران نوسنگی مسکونی بوده است. نام افسوس خود ریشه در زبان هیتی ها دارد و از واژه «آپاسا» گرفته شده که به معنای «شهر ایزدبانوی مادر» است. در هزاره دوم قبل از میلاد آپاسا یکی از مراکز مهم هیتی ها و پس از آن تمدن میسنی بود.

در حدود قرن دهم قبل از میلاد مهاجران یونانی به ویژه ایونی ها وارد این منطقه شدند و شهر افسوس را بنیان نهادند. افسانه ها تأسیس شهر را به آندروکلوس پسر پادشاه آتنی ها یا قبیله ای از زنان جنگجو به نام آمازون ها نسبت می دهند. در دوران کلاسیک یونان افسوس به یکی از شهرهای مهم اتحادیه ایونی تبدیل شد و تحت نفوذ قدرت های مختلفی مانند لیدی ها و هخامنشیان قرار گرفت. در این دوره معبد آرتمیس یکی از عجایب هفتگانه جهان در افسوس ساخته شد که نشان دهنده اهمیت مذهبی و فرهنگی شهر بود.

افه سوس در دوران هلنیستی و رومی

پس از فتوحات اسکندر مقدونی افسوس وارد دوران هلنیستی شد. در سال ۲۹۶ قبل از میلاد لیسیماخوس یکی از سرداران اسکندر شهر را به مکان فعلی آن منتقل کرد و دیوارهای جدیدی برای آن ساخت. این انتقال به دلیل رسوب گذاری رودخانه و عقب نشینی خط ساحلی ضروری بود. افسوس به یک بندر مهم و بخشی از پادشاهی پرگامون تبدیل شد.

در سال ۱۳۳ قبل از میلاد پادشاهی پرگامون به جمهوری روم واگذار شد و افسوس تحت حاکمیت روم قرار گرفت. این دوره دوران طلایی افسوس بود. شهر به سرعت رشد کرد و به پایتخت استان آسیا تبدیل شد. در دوران رومی جمعیت افسوس به ده ها هزار نفر رسید و به یکی از بزرگ ترین شهرهای امپراتوری در شرق تبدیل شد. سازه های عظیمی مانند کتابخانه سلوس آمفی تئاتر بزرگ و حمام های عمومی در این دوره ساخته شدند. افسوس همچنین نقش مهمی در گسترش مسیحیت ایفا کرد و محل فعالیت قدیسانی مانند پولس و یوحنا بود.

دوران بیزانس و سقوط افسوس

با افول امپراتوری روم غربی افسوس تحت کنترل امپراتوری روم شرقی یا بیزانس قرار گرفت. در این دوره شهر همچنان اهمیت خود را حفظ کرد اما به تدریج با چالش هایی روبرو شد. رسوب گذاری مداوم رودخانه کایستروس باعث شد بندر افسوس کم عمق شده و دسترسی کشتی های بزرگ به آن دشوار شود. این موضوع به تدریج اهمیت تجاری شهر را کاهش داد.

علاوه بر مشکلات طبیعی افسوس در معرض حملات مختلفی قرار گرفت مانند حمله گوت ها در قرن سوم میلادی که باعث ویرانی معبد آرتمیس شد. زلزله های متعدد نیز به بناهای شهر آسیب رساندند. اگرچه در دوره هایی تلاش هایی برای بازسازی و حفظ شهر صورت گرفت اما روند افول ادامه یافت. در قرون وسطی افسوس به تدریج کوچک تر شد و در نهایت در قرن پانزدهم و پس از فتح توسط امپراتوری عثمانی به یک شهر متروکه تبدیل شد.

جاذبه های دیدنی شهر افسوس

کتابخانه سلوس

کتابخانه سلوس یکی از نمادین ترین و زیباترین سازه های باقی مانده در افسوس است. این کتابخانه در سال ۱۱۷ پس از میلاد توسط تیبریوس ژولیوس آکیلا به افتخار پدرش تیبریوس ژولیوس سلوس پولمائانوس سناتور و فرماندار رومی استان آسیا ساخته شد. نمای دوطبقه کتابخانه با تزیینات غنی و مجسمه هایی که فضایل سلوس را نمایندگی می کنند (حکمت دانش هوش و فضیلت) بسیار چشمگیر است.

کتابخانه سلوس در دوران اوج خود حدود ۱۲۰۰۰ طومار را در خود جای داده بود و یکی از بزرگ ترین کتابخانه های جهان باستان محسوب می شد. مقبره سلوس در زیر اتاق اصلی کتابخانه قرار دارد. این بنا در اثر زلزله و آتش سوزی آسیب دید اما نمای آن در دهه ۱۹۷۰ توسط باستان شناسان اتریشی به دقت بازسازی شد و امروزه یکی از پربازدیدترین نقاط افسوس است.

معبد آرتمیس

معبد آرتمیس که به آن آرتمیزیون نیز گفته می شود یکی از هفت عجایب جهان باستان بود و در دوران خود شهرت جهانی داشت. این معبد به الهه آرتمیس الهه شکار و باروری تقدیم شده بود و در خارج از دیوارهای اصلی شهر باستانی افسوس قرار داشت. نسخه های مختلفی از این معبد در طول تاریخ در همین مکان ساخته شدند که بزرگ ترین و باشکوه ترین آن ها در حدود سال ۵۵۰ قبل از میلاد ساخته شد.

معبد آرتمیس به دلیل اندازه عظیم ستون های باشکوه و تزیینات هنری خیره کننده شهرت داشت. متاسفانه این معبد چندین بار تخریب شد از جمله توسط هروستراتوس در سال ۳۵۶ قبل از میلاد و توسط گوت ها در قرن سوم پس از میلاد. امروزه تنها یک ستون بازسازی شده و بقایای پراکنده ای از پایه معبد در محل باقی مانده است که یادآور عظمت گذشته این اثر شگفت انگیز است.

آمفی تئاتر بزرگ افسوس

آمفی تئاتر بزرگ افسوس یکی از بزرگ ترین و چشمگیرترین سازه های رومی در این شهر است. این تئاتر که در دامنه تپه ای ساخته شده دارای ظرفیت تقریبی ۲۵۰۰۰ تماشاگر بود و برای اجرای نمایش ها کنسرت ها سخنرانی ها و همچنین نبردهای گلادیاتورها و حیوانات وحشی استفاده می شد. ساخت آن در دوره هلنیستی آغاز شد و در دوران رومی تکمیل و گسترش یافت.

این تئاتر به خوبی حفظ شده است و بازدیدکنندگان می توانند بر روی سکوهای سنگی آن بنشینند و عظمت معماری رومی را تصور کنند. آکوستیک تئاتر همچنان قابل توجه است و گاهی اوقات برای برگزاری رویدادهای فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد. موقعیت تئاتر در انتهای خیابان آرکادین که به سمت بندرگاه باستانی می رفت بر اهمیت آن می افزود.

معبد هادریان

معبد هادریان یک معبد کوچک اما زیبا است که در خیابان کورتس (Curetes Street) در افسوس قرار دارد. این معبد در قرن دوم پس از میلاد به افتخار امپراتور هادریان ساخته شد و نمای آن یکی از زیباترین نمونه های معماری رومی در این سایت است. نمای معبد شامل چهار ستون کرنتین است که از یک طاق هلالی زیبا حمایت می کنند.

در مرکز این طاق یک نقش برجسته از الهه فورچونا (الهه شانس) دیده می شود. همچنین نقش برجسته های دیگری در داخل رواق معبد وجود دارند که صحنه هایی از اسطوره های افسوس را به تصویر می کشند. بخش هایی از این معبد توسط باستان شناسان بازسازی شده و جزئیات تزیینی آن به خوبی حفظ شده است.

خانه های تراس رومی

خانه های تراس رومی که به آن ها خانه های شیب دار نیز گفته می شود مجموعه ای از خانه های مسکونی متعلق به ثروتمندان افسوس در دوران رومی هستند که در دامنه ای روبروی معبد هادریان قرار گرفته اند. این خانه ها به صورت پلکانی در شش طبقه ساخته شده بودند و نمایانگر سبک زندگی و ثروت طبقه بالای جامعه در آن زمان هستند. کاوش و حفاظت از این خانه ها یکی از پروژه های مهم باستان شناسی در افسوس است.

این خانه ها دارای امکانات رفاهی پیشرفته ای برای آن دوران بودند از جمله سیستم های گرمایش زیر کف (هیپوکاست) حمام های خصوصی و آب لوله کشی. دیوارهای خانه ها با نقاشی های دیواری (فرسکو) و کف ها با موزاییک های رنگارنگ تزیین شده بودند که بسیاری از آن ها هنوز هم قابل مشاهده هستند و اطلاعات ارزشمندی درباره هنر و زندگی روزمره در افسوس رومی ارائه می دهند.

جاده ماربل

جاده ماربل (خیابان مرمرین) یکی از خیابان های اصلی و مهم شهر باستانی افسوس است که از آمفی تئاتر بزرگ به سمت کتابخانه سلوس امتداد دارد. این خیابان در دوران رومی با قطعات بزرگ مرمر سنگفرش شده بود و به عنوان یکی از مسیرهای اصلی تردد در شهر عمل می کرد. در امتداد این خیابان پایه ها و بقایای ستون هایی که زمانی بخشی از رواق ها یا ساختمان های عمومی بودند دیده می شود.

یکی از ویژگی های جالب جاده ماربل حکاکی تصویری از یک رد پا یک زن یک قلب و یک کتابخانه بر روی یکی از سنگفرش ها است که برخی آن را قدیمی ترین تبلیغ جهان برای روسپی خانه ای در نزدیکی کتابخانه سلوس می دانند. این خیابان نه تنها یک مسیر ارتباطی بود بلکه بخشی از فضای عمومی شهر و محل عبور و مرور روزانه ساکنان افسوس محسوب می شد.

کلیسای سنت جان

کلیسای سنت جان (یوحنا) که در تپه آیاسولوک در نزدیکی شهر سلجوک و خارج از دیوارهای اصلی افسوس باستانی قرار دارد به عنوان محل دفن یوحنای رسول یکی از دوازده حواری عیسی مسیح شناخته می شود. این کلیسا در قرن ششم پس از میلاد توسط امپراتور ژوستینیان اول بر روی آرامگاه یوحنا ساخته شد و در دوران بیزانس به یکی از بزرگ ترین و مهم ترین کلیساهای منطقه تبدیل گشت.

این بنا در طول تاریخ چندین بار تخریب و بازسازی شده است. امروزه بقایای عظیم کلیسا از جمله پایه های ستون ها دیوارها و تعمیدگاه نشان دهنده اندازه و اهمیت آن در گذشته است. بازدید از این کلیسا که چشم اندازی زیبا به شهر سلجوک و بقایای معبد آرتمیس دارد مکمل بازدید از سایت باستانی افسوس است و اهمیت مذهبی منطقه را برجسته می سازد.

خانه حضرت مریم

خانه حضرت مریم (مریم آنا اوی) که در بالای کوه بلبل در نزدیکی افسوس قرار دارد مکانی مقدس برای مسیحیان و مسلمانان است. بر اساس یک سنت مریم باکره مادر عیسی مسیح پس از عروج عیسی به همراه یوحنای رسول به افسوس آمد و سال های پایانی عمر خود را در این خانه سپری کرد. این مکان در قرن نوزدهم بر اساس رؤیاهای یک راهبه آلمانی کشف شد.

امروزه این خانه به یک کلیسای کوچک تبدیل شده و به یک مرکز مهم زیارتی تبدیل شده است. بازدیدکنندگان از سراسر جهان برای دعا و نیایش به این مکان می آیند. چشمه ای در نزدیکی خانه وجود دارد که آب آن مقدس شمرده می شود. این مکان فضایی آرامش بخش و معنوی دارد و یکی از جاذبه های مهم اطراف افسوس محسوب می شود.

غار اصحاب کهف

غار اصحاب کهف که در نزدیکی افسوس قرار دارد مکانی است که با داستان هفت خفتگان افسوس مرتبط است. این داستان در سنت های مسیحی و اسلامی (در سوره کهف قرآن) روایت شده و درباره گروهی از جوانان است که برای فرار از آزار و اذیت به غاری پناه بردند و به خوابی طولانی فرو رفتند. این غار در دامنه کوه پاناغیر (Panayır Dağ) در شمال افسوس واقع شده است.

اگرچه چندین مکان در منطقه ادعای غار اصحاب کهف بودن را دارند اما این غار در نزدیکی افسوس به دلیل ارتباط تاریخی شهر با این داستان و شواهد باستان شناسی (مانند بقایای کلیسا و آرامگاه ها) به عنوان یکی از محتمل ترین مکان ها شناخته می شود. این غار نیز به یک مکان زیارتی تبدیل شده و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می کند.

دروازه هراکلس یا هرکول

دروازه هراکلس که به آن دروازه هرکول نیز گفته می شود در بخش بالایی خیابان کورتس (Curetes Street) در افسوس قرار دارد. این دروازه در واقع شامل دو ستون است که بر روی آن ها نقش برجسته هایی از هرکول قهرمان اسطوره ای یونانی دیده می شود. این نقش برجسته ها هرکول را با پوست شیر نمادینش نشان می دهند.

این دروازه در اصل بخشی از یک رواق بزرگ تر بوده و به عنوان یک نقطه کنترل در خیابان عمل می کرده است احتمالاً برای جلوگیری از ورود وسایل نقلیه به بخش های خاصی از شهر. وجود نقش هرکول در این مکان ممکن است نمادی از قدرت و محافظت برای شهر بوده باشد.

فواره تراژان

فواره تراژان یکی از بناهای عمومی چشمگیر در خیابان کورتس (Curetes Street) افسوس است. این فواره در اوایل قرن دوم پس از میلاد به افتخار امپراتور تراژان ساخته شد. این سازه شامل یک حوض بزرگ و یک نمای دوطبقه با ستون ها و تزیینات بود که در طاقچه مرکزی آن مجسمه ای عظیم از امپراتور تراژان قرار داشت.

مجسمه تراژان بر روی یک کره ایستاده بود که نمادی از تسلط او بر جهان بود. آب از زیر پای او به حوض می ریخت. امروزه بخش هایی از نمای فواره و حوض آن بازسازی شده اند و مجسمه هایی که زمانی این بنا را تزیین می کردند از جمله پای باقی مانده مجسمه تراژان در موزه افسوس در سلجوک نگهداری می شوند.

موزه افسوس

موزه باستان شناسی افسوس در شهر سلجوک قرار دارد و مجموعه ای بی نظیر از آثار کشف شده در حفاری های شهر باستانی افسوس و مناطق اطراف آن را در خود جای داده است. این موزه برای درک بهتر تاریخ و فرهنگ افسوس ضروری است زیرا بسیاری از اشیاء اصلی و ارزشمند مانند مجسمه ها سکه ها جواهرات و اشیاء روزمره در اینجا نگهداری می شوند.

از جمله مهم ترین آثار موزه می توان به دو مجسمه معروف الهه آرتمیس افسوسی مجسمه تراژان و اشیاء کشف شده از خانه های تراس رومی اشاره کرد. بازدید از موزه قبل یا بعد از بازدید از سایت باستانی تجربه بازدید را غنی تر می کند و به شما امکان می دهد ارتباط بین ویرانه ها و اشیاء کشف شده را بهتر درک کنید.

اطلاعات بازدید از افسوس

نحوه دسترسی به شهر باستانی افسوس

شهر باستانی افسوس به راحتی از طریق شهر ازمیر در ترکیه قابل دسترسی است. نزدیک ترین فرودگاه اصلی فرودگاه عدنان مندرس ازمیر (ADB) است. از ازمیر می توانید با قطار یا اتوبوس به شهر سلجوک سفر کنید که حدود یک ساعت تا یک ساعت و نیم طول می کشد. سایت باستانی افسوس تنها حدود ۳ کیلومتر از مرکز سلجوک فاصله دارد.

از سلجوک می توانید با تاکسی مینی بوس (دولموش) یا حتی پیاده (حدود ۳۰-۴۰ دقیقه) به ورودی های سایت باستانی برسید. همچنین امکان اجاره خودرو در ازمیر یا سلجوک وجود دارد. سایت افسوس دارای دو ورودی اصلی یکی در شمال و دیگری در جنوب است. بسیاری از تورها و بازدیدکنندگان ترجیح می دهند از ورودی بالایی (جنوبی) وارد شده و به سمت پایین حرکت کنند اما هر دو ورودی امکان دسترسی به تمام بخش های اصلی سایت را فراهم می کنند.

بهترین زمان سفر به شهر افسوس

بهترین زمان برای بازدید از شهر باستانی افسوس در فصل های بهار (فروردین تا اردیبهشت) و پاییز (شهریور تا مهر) است. در این ماه ها آب و هوا معتدل و دلپذیر است و برای پیاده روی در فضای باز ایده آل است. دمای هوا نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است و طبیعت اطراف نیز در این فصول زیباست.

فصل تابستان (خرداد تا شهریور) می تواند بسیار گرم و شلوغ باشد زیرا فصل اوج گردشگری است. اگر در تابستان سفر می کنید توصیه می شود صبح زود یا اواخر عصر برای بازدید بروید تا از گرمای شدید و جمعیت زیاد در امان باشید. فصل زمستان (آذر تا اسفند) ممکن است سرد و بارانی باشد اما جمعیت گردشگران بسیار کمتر است.

نکات برای بازدید از شهر باستانی افه سوس

بازدید از افسوس نیازمند آمادگی است تا تجربه ای راحت و لذت بخش داشته باشید. اولاً به دلیل اینکه بخش عمده سایت در فضای باز است و سایه کمی دارد حتماً از کرم ضد آفتاب کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید و مقدار زیادی آب همراه داشته باشید به خصوص در فصول گرم. مسیرهای بازدید عمدتاً سنگفرش و ناصاف هستند بنابراین پوشیدن کفش راحت و مناسب برای پیاده روی طولانی ضروری است.

بازدید از تمام بخش های اصلی سایت می تواند ۲ تا ۳ ساعت یا بیشتر طول بکشد. نقشه ای از سایت را تهیه کنید و مسیر خود را برنامه ریزی کنید. اگر وقت کافی دارید علاوه بر جاذبه های اصلی داخل شهر از مکان های دیدنی اطراف مانند خانه حضرت مریم کلیسای سنت جان و موزه افسوس در سلجوک نیز بازدید کنید. ورودی ها بلیت دارند و می توانید بلیت ترکیبی برای بازدید از چند سایت تهیه کنید. همچنین امکان استخدام راهنمای محلی برای درک عمیق تر تاریخ وجود دارد.

اطراف شهر باستانی افسوس

منطقه اطراف شهر باستانی افسوس نیز دارای جاذبه های تاریخی و مذهبی متعددی است که بازدید از آن ها مکمل سفر به افسوس است. در فاصله کمی از ویرانه های اصلی می توانید از خانه حضرت مریم بازدید کنید که مکانی مهم برای زیارت است. کلیسای سنت جان در سلجوک نیز که بر فراز تپه ای مشرف به منطقه قرار دارد از دیگر مکان های مهم مذهبی و تاریخی است که گفته می شود آرامگاه یوحنای رسول است.

موزه باستان شناسی افسوس که در مرکز شهر سلجوک واقع شده گنجینه ای از آثار کشف شده در سایت باستانی را به نمایش می گذارد و اطلاعات ارزشمندی را ارائه می دهد. قلعه سلجوک که در نزدیکی کلیسای سنت جان قرار دارد نمای زیبایی از منطقه را ارائه می دهد. همچنین بقایای معبد آرتمیس یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان در نزدیکی سلجوک قابل بازدید است اگرچه امروزه تنها یک ستون از آن باقی مانده است. غار اصحاب کهف نیز در نزدیکی افسوس قرار دارد و برای علاقه مندان به داستان های مذهبی جالب توجه است.

چرا بازدید از شهر باستانی افه سوس پیشنهاد می شود؟

افسوس یکی از بزرگترین و بهترین شهرهای رومی حفظ شده در مدیترانه شرقی است. این شهر شامل جاذبه های مهمی مانند کتابخانه سلوس و آمفی تئاتر بزرگ است و تاریخ و معماری دوران باستان را به زیبایی نمایش می دهد.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از شهر باستانی افه سوس چه قدر است؟

هزینه ورودی به سایت باستانی افسوس متغیر است. برای بازدید کامل از سایت اصلی و جاذبه های مهم آن حداقل ۲ تا ۳ ساعت زمان لازم است. هزینه بازدید از خانه های تراس رومی جداگانه است.

چه هتل هایی در نزدیکی شهر باستانی افه سوس برای اقامت وجود دارند؟

در شهر سلجوک که نزدیک ترین شهر به افسوس است هتل های متعددی از جمله هتل های بوتیک و اقامتگاه های سنتی وجود دارند که برای اقامت بازدیدکنندگان مناسب هستند. برخی از هتل ها در فاصله پیاده روی یا با فاصله کمی با تاکسی قرار دارند.

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به شهر باستانی افه سوس هستند؟

در شهر سلجوک رستوران ها و کافه های متنوعی برای صرف غذا و نوشیدنی وجود دارد. این رستوران ها انواع غذاهای ترکی و بین المللی را ارائه می دهند و برخی از آن ها در نزدیکی ورودی های سایت باستانی یا در مرکز شهر سلجوک واقع شده اند.