قدرتی که به رخ کشیده شد

به گزارش دیجیتوهان، رضا رحمتی در یادداشتی در وطن امروز نوشت: اگرچه «وعده صادق ۲»، یک عملیات نظامی در ابعاد موشکی و البته با قدرت محسوب می‌شود اما ابعاد دیگری نیز دارد که ضروری است به آن توجه شود؛ ابعادی که با هوشمندی، با پیوست‌های روانی و شجاعت مقامات ایرانی همراه  و خود به عنوان تولیدکننده قدرت محسوب می‌شود و آن بازیابی شرافت عربی است. در این یادداشت با مروری بر نمایش قدرت مادی «وعده صادق ۲»، یعنی ایجاد وحشت در طرف خصم و فروپاشی امنیت استراتژیک اسرائیل، به پیوستار معنوی این عملیات یعنی نمایش قدرت معنوی با حضور رهبر انقلاب در نماز جمعه و خطبه‌های توفانی ایشان برای فرستادن پیام مهمی به همه اشاره می‌کنم، یعنی پیامی که ایران بعد از «وعده صادق ۲»، این بار با حضور قدرتمندانه و بدون واهمه رهبرش، درباره مساله فلسطین می‌خواهد به اسرائیل از یک طرف و مردم عرب از سوی دیگر مخابره کند؛ اینکه ایران است که می‌تواند «شرافت» از دست رفته را به اعراب بازگرداند.  

* «وعده صادق ۲»، نمایش قدرت مادی

در ادبیات روابط بین‌الملل، قدرت صرفا کسب و حفظ نمی‌شود؛ قدرت علاوه بر این باید نمایش داده شود، به رخ کشیده شود، باید ایجاد بازدارندگی کند. باید به قدری مفید باشد که بتواند در دشمن و رقیب ایجاد وحشت کند تا از دست زدن به اقدام خلاف قواعد بین‌المللی یا اقدامات دشمنانه پرهیز کند. بنابراین نمایش قدرت نیز مهم است. به همین دلیل است که «وعده صادق ۲» با «وعده صادق ۱» در ۱۳ آوریل متفاوت بود. در «وعده صادق ۱»، خصم توان ارزیابی دارد، از پدافندهای مختلف استفاده می‌کند و این امکان برایش فراهم می‌شود تا سطح خسارتی را که می‌تواند متقبل شود کاهش دهد اما در «وعده صادق ۲»، این امکان هم داده نمی‌شود، از شلیک موشک تا اصابت، کمی بیشتر یا کمتر از ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و پدافند دشمن از مقابله ناتوان می‌شود. 

* «وعده صادق ۲» و فروپاشی امنیت راهبردی اسرائیل

«وعده صادق ۲» علاوه بر این، افسانه و کابوس امنیت استراتژیک اسرائیل را دچار فروپاشی کرد؛ امنیتی که خط قرمز بلوک قدرت غرب بود و دهه‌ها برای آن سرمایه‌گذاری انجام شده بود. سیستم هوایی و پدافندی چندلایه‌ای که توسط اسرائیل، آمریکا، انگلیس، فرانسه، اردن، عربستان و دیگران برای مقابله با موشک‌های ایرانی ناتوان ماند و رویای «گنبد آهنین» از هم پاشید.

* فلسطین و غزه؛ فروپاشی شرافت عربی

اسرائیل همزمان با اشغال فلسطین، شرافت عربی را هم اشغال کرده است و اعراب در یک دوره ۸۰ ساله با چشمان خود، آب شدن شرافت هزاران ساله خود را به تماشا نشستند. اعرابی که روزگاری با رهبری مصر، اردن، عراق، سوریه و… همگی در نبرد با اسرائیل برای بازپس‌گیری تکه‌ای از خاک عربی و اسلامی دچار شکست‌های شده بودند، جنگ‌هایی که همچون استخوانی بزرگ در گلوی اعراب قرار گرفته و جز حسرت شکست‌های پی در پی چیزی از آنها به یادگار نمانده؛ جنگ‌هایی شبیه جنگ ۱۹۴۸ اعراب و اسرائیل، شورش فدائیان فلسطینی، بحران سوئز، جنگ ۶ ‌روزه، جنگ فرسایش‌زا، جنگ یوم کیپور، مقاومت فلسطین در جنوب لبنان و جنگ ۱۹۸۲ لبنان، همه و همه شکست‌های پشت سر هم اعراب بود و تنها بعد از قدرت‌گیری حزب‌الله و تقویت جبهه جنوب لبنان و درگیری‌های جنوب لبنان (۲۰۰۰–۱۹۸۵) اوضاع کمی (و تنها کمی) بهبود یافته بود.

همه اینها سبب تحقیر و فروپاشی مفهومی بنیادین در فرهنگ عربی شده بود به نام «شرف». ادبیات مفهومی شرف ریشه در تاریخ اعراب دارد و همواره اعراب به خاطر آن به خود می‌بالیدند. به همین دلیل در لسان سیاسی اعراب این از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است اما اسرائیل شرافت عربی را در این ۸۰ سال زیر پای خود له کرد. سوای  شکست‌های میدانی اعراب در جنگ‌های پی در پی با اسرائیل، بخشی از مساله از بین رفتن شرافت عربی، به تن دادن اعراب به خواسته‌های اسرائیل بازمی‌گردد. به بیان دیگر اعراب بعد از یک دوره شکست‌های مفتضحانه از اسرائیل، به این جمع‌بندی رسیدند که راه‌حلی جز سازش و تعامل مستمر با اسرائیل وجود ندارد و باید از دریچه منافع متقابل به چهره اسرائیل نگاه کرد، به همین دلیل با تمسک به ایده توسعه، شروع به سفیدشویی اسرائیل کردند. 

حتی بعد از عملیات توفان ‌الاقصی نیز ارتباطات اقتصادی خود با اسرائیل را حفظ کردند و روابط اقتصادی مستحکمی با این رژیم داشتند. ۵ کشور عربی تجارت خارجی این رژیم را نجات دادند و صادرات اشغالگران به این کشورها در سال ۲۰۲۳ افزایش قابل ‌توجهی داشته که مانع کاهش بیشتر صادرات رژیم ‌صهیونیستی شد. 

موسسه صلح آبراهام (AAPI) نیز در گزارش سالانه خود اعلام کرد تجارت بین رژیم‌ صهیونیستی و ۷ کشور عربی که روابط خود را با این رژیم عادی کرده‌اند، در سال ۲۰۲۳ رکورد شکست و از ۴ میلیارد دلار فراتر رفت که ۱۶ درصد در مقایسه با سال ۲۰۲۲ افزایش داشته است. تجارت دوجانبه بین این کشورها و رژیم ‌صهیونیستی، پس از آغاز جنگ غزه در اکتبر گذشته، تنها ۴ درصد کاهش یافت و از ۹۳۷ میلیون دلار به ۹۰۳ میلیون دلار رسید. در مقابل، تجارت کلی رژیم‌ صهیونیستی با جهان خارج، ۱۸ درصد کاهش داشت. برخی داده‌های رسمی رژیم ‌صهیونیستی از افزایش حجم تجارت ۵ کشور عربی با رژیم اشغالگر در طول نسل‌کشی غزه و ۲ برابر شدن صادرات برخی دیگر در مقایسه با قبل حکایت دارد. براساس گزارش پایگاه خبری عربی‌پست، داده‌های مربوط به صادرات کشورهای عربی به رژیم اسرائیل نشان می‌دهد امارات عربی متحده به ‌تنهایی ۸۱.۴ درصد از حجم کل صادرات کشورهای عربی به این رژیم را در طول جنگ به خود اختصاص داده و پس از آن مصر، اردن، مراکش و بحرین قرار دارند. آمارهای رسمی رژیم ‌صهیونیستی نشان می‌دهد صادرات ۵ کشور عربی به این رژیم از اکتبر ۲۰۲۳ (شروع جنگ غزه) تا پایان ماه مه ‌۲۰۲۴ به ۲ میلیارد و ۱۷ میلیون دلار رسیده، در حالی که ارزش صادرات و واردات این کشورهای عربی و اسرائیل در طول جنگ به ۲ میلیارد و ۸۴۱ میلیون دلار رسید. 

* عملیات «وعده صادق ۲»، سخنرانی تاریخی رهبر انقلاب و بازیابی شرف اعراب

اما آنچه این نوشته به دنبال آن است نه ابعاد نظامی «وعده صادق» و نه ابعاد امنیت راهبردی آن است که البته درباره آن می‌توان بسیار بحث کرد و حتما بحث می‌شود. این یادداشت می‌خواهد موضوع را از لنز عینک عربی مورد بحث قرار دهد. روی دیگر اینکه «وعده صادق» توانست خسارات مادی و معنوی برای اسرائیل به وجود آورد و وضعیت روانی اسرائیل را به مرز فروپاشی روانی سوق دهد، این بود که این عملیات توانست رویای عربی برای مقاومت در برابر اسرائیل را یک بار دیگر برجسته کند و اعراب را از تحقیرهای ۸۰ ساله‌شان برهاند؛ موضوعی که با شکست‌های متمادی اعراب از اسرائیل در دهه‌های مختلف و ایجاد فضای سازش و خیانت در بین اعراب، این ایده را بازروایی کرده بود که «در برابر اسرائیل هیچ چاره‌ای، جز تسلیم وجود ندارد». تجلی این ایده را باید در «معامله قرن» بین اسرائیل و اعراب حاشیه خلیج‌فارس و «موافقتنامه آبراهام» دنبال کرد. 

در همین فضای کاملا ناامیدانه که بر روحیه فلسطینی‌ها به وجود آمد، ترورهای پی در پی، ویرانی غزه و در نهایت تجاوز اسرائیل به جنوب لبنان، عملیات «وعده صادق ۲» و بارش موشک‌های ایرانی به اسرائیل که بدون هیچ تردید، محکم و هدفمند انجام شد، گویی تزریق روح امید به شرافت عربی از دست رفته فلسطینیان و اعراب منطقه بود. به همین دلیل اعراب به‌رغم تفاوت در بافت فرهنگی با ایرانیان، غرق سرور و شادی بودند، جشن گرفتند، فلسطینیان در بند در اردوگاه‌های فلسطینی، مردم اردن تحت حکومت نظامیان اردن، مردم مصر تحت حکومت سکولارهای نظامی، مردم بحرین تحت حکومت مستبدان آل‌خلیفه، مردم عربستان تحت حکومت بن سلمان، مردم عراق، مردم مراکش، الجزایر و… با دیدن موشک‌ها از نزدیک یا در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیگر، احساس بازیابی شرافت از دست رفته خود را کردند. این موضوع بعد از حضور رهبر انقلاب در نماز جمعه و خطبه‌های حماسی ایشان نیز سبب تولید و بازتولید همین حس شرافت در اعراب بود. نگاهی به فضای رسانه‌ای، پست‌ها و کامنت‌های عرب زبان‌ها در شبکه‌های اجتماعی و پای پست‌های رسانه‌هایی شبیه الجزیره و… حس غرور آسیب‌دیده اعراب را یک بار دیگر زنده کرد و اعراب را به یاد آن چیزی که همیشه خود را با آن معرفی می‌کردند انداخت: «شرف».

پایان خبر دیجیتوهان