چطور مهریه اجرا بگذاریم؟

اجرا گذاشتن مهریه، یکی از حقوق قانونی و شرعی زوجه است که در شرایط خاصی از زندگی مشترک یا پس از جدایی، نیاز به پیگیری می یابد. این فرآیند حقوقی، نیازمند آگاهی دقیق از مراحل، مدارک و پیامدهای آن است تا زوجه بتواند با کمترین چالش و به شکلی مؤثر، حق خود را مطالبه کند. این مسیر ممکن است برای بسیاری از زنان پر از ابهام و نگرانی باشد، اما با دانش کافی و راهنمایی صحیح، می توان آن را با اطمینان بیشتری طی کرد و به احقاق حق دست یافت. آنچه در این راهنما به آن پرداخته می شود، تلاش می کند تا تصویری شفاف از این فرآیند پیچیده ارائه دهد.

حق مهریه: ستونی از اعتماد در زندگی مشترک

مهریه، پشتوانه ای مالی و معنوی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن است. این حق، نه تنها در شرع اسلام، بلکه در قوانین مدنی ایران نیز به رسمیت شناخته شده و تضمین گردیده است. بسیاری از زنان مهریه را نمادی از جایگاه و احترام خود در پیمان زناشویی می دانند و مطالبه آن، گاهی آخرین چاره برای تأمین آینده و حفظ کرامت انسانی آن ها تلقی می شود.

تعریف قانونی مهریه و جایگاه آن

مهریه، مالی است که بر اساس عقد نکاح، زوج به زوجه تملیک می کند. این تملیک، با جاری شدن صیغه عقد محقق می شود و زن مالک تمام مهریه می شود، هرچند ممکن است دریافت آن به تعویق بیفتد. در قانون مدنی ایران، مهریه یک دین ممتاز محسوب می شود؛ به این معنا که پرداخت آن بر عهده زوج بوده و حتی در صورت فوت زوج، از اموال او پرداخت می گردد. ماهیت مهریه به گونه ای است که زن در هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند، مگر اینکه شرایط خاصی در عقدنامه ذکر شده باشد.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که در فرآیند اجرا گذاشتن مهریه تفاوت های مهمی ایجاد می کنند:

1. مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است. در مهریه عندالمطالبه، زن هر زمان که اراده کند، می تواند مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. در این حالت، نیازی به اثبات توانایی مالی زوج برای پرداخت نیست و صرف مطالبه، او را موظف به ادای دین می کند. بسیاری از پرونده های مطالبه مهریه، از این نوع هستند و زن می تواند بلافاصله پس از مطالبه، فرآیند اجرا گذاشتن مهریه را آغاز کند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به اثبات تمکن مالی زوج است. یعنی زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را دریافت کند که ثابت شود همسرش توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را دارد. این موضوع، معمولاً روند مطالبه را طولانی تر و پیچیده تر می کند، زیرا بار اثبات بر دوش زن است. تعیین مهریه عندالاستطاعه، گاهی به دلیل نگرانی از پیامدهای مالی برای زوج و یا توافق طرفین صورت می گیرد، اما برای زوجه، چالش های خاص خود را در پی دارد.

مهریه در عقد موقت (صیغه): بررسی ملاحظات خاص

مهریه در عقد موقت نیز یک رکن اصلی و لازم است. بدون تعیین مهریه، عقد موقت باطل تلقی می شود. با این حال، نحوه مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه در عقد موقت با عقد دائم تفاوت هایی دارد. عموماً، مطالبه مهریه در عقد موقت از طریق اداره ثبت اسناد رسمی امکان پذیر نیست و زن برای دریافت آن باید به دادگاه خانواده مراجعه کند. این مسئله به دلیل ماهیت موقت بودن عقد و عدم ثبت رسمی آن در بسیاری از موارد است که روند اداری ثبت را برای صدور اجراییه دشوار می سازد.

شرایط ضروری برای مطالبه قانونی مهریه

برای اینکه مهریه قابل مطالبه و اجرا باشد، باید شرایطی وجود داشته باشد که در قانون مشخص شده اند. این شرایط عبارتند از:

• ارزش مالی مهریه: مهریه باید دارای ارزش مالی باشد؛ به این معنا که بتوان آن را به پول یا مال دیگر تبدیل کرد.
• مشخص و معین بودن مهریه: میزان و نوع مهریه باید کاملاً واضح و مشخص باشد. مثلاً یک سبد گل مهریه معینی نیست، اما صد سکه بهار آزادی یا یک دانگ آپارتمان معین است.
• دائمی بودن عقد: مهریه در عقد دائم به صورت کامل و بدون قید و شرط، حق زن است (با برخی استثنائات مانند طلاق قبل از رابطه زناشویی که نصف مهریه تعلق می گیرد).
• ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج: برای مطالبه از طریق اجرای ثبت، مهریه باید به صورت رسمی در سند ازدواج ثبت شده باشد.
• حال بودن مهریه: این عبارت حقوقی به این معناست که مهریه عندالمطالبه باشد و پرداخت آن به زمان مشخصی در آینده موکول نشده باشد. اگر مهریه به صورت مؤجل (یعنی پرداخت آن به زمان خاصی در آینده موکول شده باشد)، تنها پس از فرا رسیدن آن زمان قابل مطالبه است.

درک این مفاهیم کلیدی، اولین قدم در مسیر اجرا گذاشتن مهریه است. هر زنی که قصد مطالبه مهریه خود را دارد، باید از نوع مهریه خود آگاه باشد و شرایط قانونی آن را بشناسد تا بتواند بهترین تصمیم را برای پیگیری حق خود بگیرد.

گام نخست: جمع آوری مدارک لازم برای مطالبه مهریه

همان طور که برای هر فرآیند حقوقی، جمع آوری مدارک دقیق و کامل از اهمیت بالایی برخوردار است، مطالبه مهریه نیز از این قاعده مستثنی نیست. فراهم آوردن مدارک صحیح، نه تنها به سرعت بخشیدن به روند کار کمک می کند، بلکه از بروز چالش ها و تأخیرهای احتمالی نیز جلوگیری می نماید. هر زنی که در صدد اجرا گذاشتن مهریه است، باید با دقت و وسواس این مدارک را آماده کند.

مدارک اصلی و ضروری

این مدارک، ستون فقرات پرونده مهریه را تشکیل می دهند و بدون آن ها، امکان آغاز فرآیند مطالبه وجود نخواهد داشت:

• اصل یا رونوشت معتبر سند ازدواج: این مهم ترین مدرک است. سند ازدواج، دلیل اصلی قانونی بودن مهریه و تعهد زوج به پرداخت آن است. اگر به هر دلیلی اصل سند ازدواج در دسترس نباشد (مثلاً زوج آن را نزد خود نگه داشته باشد)، زوجه می تواند با مراجعه به دفترخانه محل وقوع عقد، درخواست رونوشت معتبر سند را بدهد. این رونوشت دارای اعتبار قانونی یکسانی با اصل سند است.
• شناسنامه و کارت ملی زوجه: مدارک هویتی زن برای احراز هویت و تشکیل پرونده الزامی است. این مدارک باید معتبر و دارای تاریخ انقضای نشده باشند.
• گواهی ثبت نام در سامانه ثنا: سامانه ثنا، سیستم یکپارچه ابلاغ اوراق قضایی است. ثبت نام در این سامانه برای دریافت هرگونه ابلاغیه و اطلاع از روند پرونده، چه در روش ثبت و چه در دادگاه، ضروری است. بدون ثبت نام در این سامانه، امکان پیگیری پرونده به صورت الکترونیکی و دریافت ابلاغیه ها وجود نخواهد داشت.

مدارک پشتیبان برای پیگیری مؤثر

علاوه بر مدارک اصلی، ارائه برخی اطلاعات و مدارک پشتیبان می تواند در تسریع و اثبات توانایی مالی زوج بسیار مؤثر باشد. این مدارک به زن کمک می کنند تا نقاط قوت پرونده خود را افزایش دهد و مسیر توقیف اموال را هموارتر سازد:

• اطلاعات کامل هویتی و تماس زوج: شامل کد ملی، آدرس دقیق محل سکونت یا کار، و شماره تماس همسر. این اطلاعات برای ابلاغ اجراییه یا احضاریه های دادگاه حیاتی هستند. هرچه اطلاعات دقیق تر باشند، سرعت ابلاغ و پیشرفت پرونده بیشتر خواهد بود.
• لیست و مشخصات دقیق اموال منقول و غیرمنقول زوج: این بخش می تواند بسیار سرنوشت ساز باشد. شامل اطلاعاتی نظیر:
  • شماره پلاک خودرو (در صورت وجود).
  • پلاک ثبتی املاک و مستغلات (خانه، زمین، باغ و…).
  • شماره حساب های بانکی و نام بانک ها.
  • اطلاعات مربوط به سهام، اوراق بهادار، یا هرگونه سرمایه گذاری دیگر در بورس یا سایر نهادهای مالی.
• هرگونه مدرک دال بر تمکن مالی زوج: فیش حقوقی، اسناد تجاری، قراردادهای کاری، گواهی اشتغال به کار، یا هر سندی که نشان دهنده درآمد یا دارایی های زوج باشد.

توصیه مهم: پیش از هر اقدامی برای مطالبه مهریه، زوجه باید تلاش کند تا حد امکان، اطلاعات و مدارک مربوط به اموال و دارایی های زوج را جمع آوری کند. گاهی حتی یک سرنخ کوچک از یک حساب بانکی یا پلاک خودرو، می تواند مسیر پیگیری را به کلی تغییر دهد. این تحقیقات اولیه، ممکن است به سادگی از طریق مشاهده یا پرس وجو از افراد مطلع صورت گیرد و نقش حیاتی در موفقیت پرونده ایفا می کند.

با آماده سازی این لیست کامل از مدارک، زن می تواند با اعتماد به نفس بیشتری گام در مسیر مطالبه مهریه بگذارد و اطمینان داشته باشد که ابزارهای لازم برای احقاق حق خود را در اختیار دارد.

مسیرهای مطالبه مهریه: اداره ثبت یا دادگاه؟

پس از جمع آوری مدارک لازم، مهم ترین تصمیم پیش روی زن، انتخاب روش مناسب برای اجرا گذاشتن مهریه است. دو مسیر اصلی برای این کار وجود دارد: مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی یا مراجعه به دادگاه خانواده. هر یک از این روش ها، دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب میان آن ها به شرایط فردی، میزان مهریه و نوع اموال زوج بستگی دارد. درک دقیق هر دو مسیر، زن را در اتخاذ تصمیمی هوشمندانه یاری خواهد کرد.

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی

این روش، غالباً به عنوان راه سریع تر و کم هزینه تر شناخته می شود، به خصوص اگر زوج دارای اموال مشخص و قابل توقیف باشد.

مزایا و معایب این روش

مزایا:

• سرعت بیشتر: در صورت شناسایی اموال، فرآیند توقیف و فروش آن ها معمولاً سریع تر از مسیر دادگاه است.
• هزینه اولیه کمتر: هزینه اولیه کمتری نسبت به دادگاه دارد و نیم عشر دولتی (۵ درصد) پس از وصول مهریه دریافت می شود.
• عدم نیاز به اثبات اعسار اولیه: در این روش، نیاز نیست زن توانایی مالی زوج را برای پرداخت مهریه ثابت کند.
• قابلیت ممنوع الخروجی سریع: امکان درخواست ممنوع الخروجی زوج به سرعت وجود دارد.

معایب:

• محدودیت در توقیف اموال خاص: اداره ثبت تنها می تواند اموالی را توقیف کند که به صورت رسمی به نام زوج ثبت شده باشند (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی). اموالی که به صورت غیررسمی یا از طریق شخص ثالث نگهداری می شوند، به راحتی قابل توقیف از این طریق نیستند.
• عدم امکان بررسی اعسار: اگر زوج توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، دادخواست اعسار او در اداره ثبت قابل بررسی نیست و برای تقسیط مهریه باید به دادگاه مراجعه شود.

مراحل گام به گام

اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت، مراحل مشخصی دارد که به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت عقد و درخواست صدور اجراییه: زن با در دست داشتن مدارک شناسایی و سند ازدواج به همان دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه می کند و درخواست صدور اجراییه برای مهریه را می دهد.
2. مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی: پس از صدور اجراییه، زن به همراه آن به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی مربوط به همان شهر مراجعه و اجراییه را تحویل می دهد.
3. درخواست استعلام اموال زوج: در این مرحله، زن می تواند درخواست استعلام از مراجع مختلف را برای شناسایی اموال زوج ارائه دهد. این استعلام ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
   • بانک مرکزی (برای حساب های بانکی).
   • راهور (برای خودرو).
   • اداره ثبت اسناد و املاک (برای ملک).
   • سازمان بورس (برای سهام و اوراق بهادار).
4. درخواست ممنوع الخروجی زوج: در صورتی که زن نگران خروج همسر از کشور باشد، می تواند درخواست ممنوع الخروجی او را نیز به اداره ثبت ارائه دهد.
5. تشکیل پرونده اجرایی و ابلاغ اجراییه به زوج: اداره ثبت یک پرونده اجرایی تشکیل داده و اجراییه را به زوج ابلاغ می کند.
6. مهلت ۱۰ روزه به زوج برای پرداخت مهریه: پس از ابلاغ اجراییه، زوج ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا اموال خود را برای توقیف معرفی نماید.
7. درخواست توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت مهریه در مهلت مقرر، زن می تواند درخواست توقیف اموالی را که شناسایی کرده یا از طریق استعلام به دست آمده اند، ارائه دهد. در این مرحله، باید به مفهوم مستثنیات دین توجه داشت. مستثنیات دین شامل اموالی است که برای زندگی ضروری مرد و خانواده اش لازم است و طبق قانون، قابل توقیف نیستند (مانند منزل مسکونی که عرفاً در شأن اوست، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار و…).
8. کارشناسی، ارزیابی اموال توقیف شده و مزایده: اموال توقیف شده توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی می شوند و پس از آن، برای فروش و وصول مهریه به مزایده گذاشته خواهند شد.
9. وصول مهریه از محل فروش اموال یا تهاتر: در نهایت، پس از فروش اموال توقیف شده، مهریه زن از محل وجوه حاصله پرداخت می شود.

نقش بخشنامه جدید قوه قضاییه

در گذشته، الزامی برای مراجعه بدواً به اداره ثبت برای مطالبه مهریه از طریق اسناد رسمی وجود داشت. اما با بخشنامه اخیر قوه قضاییه مورخ ۲۴ مهر ۱۴۰۳، این الزام برداشته شده است. این بخشنامه به زوجه امکان می دهد که به انتخاب خود، پرونده مهریه را از طریق اداره ثبت یا مستقیماً از طریق دادگاه خانواده پیگیری کند. این تغییر، انعطاف بیشتری به زن می بخشد تا با توجه به شرایط خاص خود و همسرش، بهترین مسیر را انتخاب نماید.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

مسیر دادگاه، معمولاً زمانی انتخاب می شود که اطلاعات کافی از اموال زوج در دسترس نیست، مهریه عندالاستطاعه است، یا زوجه به دلایلی ترجیح می دهد فرآیند از ابتدا تحت نظارت قضایی باشد.

مزایا و معایب این روش

مزایا:

• گستردگی بیشتر: دادگاه صلاحیت رسیدگی به انواع پرونده های مهریه را دارد، حتی اگر سند ازدواج رسمی نباشد یا ابهاماتی در آن وجود داشته باشد (هرچند در این موارد روند پیچیده تر است).
• امکان بررسی اعسار: دادگاه می تواند دادخواست اعسار زوج از پرداخت مهریه را بررسی کرده و در صورت اثبات، مهریه را به صورت اقساطی تعیین کند.
• دریافت تأمین خواسته: امکان درخواست توقیف اموال قبل از صدور حکم نهایی وجود دارد (تأمین خواسته).

معایب:

• زمان برتر: فرآیند دادرسی و صدور حکم در دادگاه معمولاً زمان بیشتری نسبت به روش ثبت نیاز دارد.
• هزینه های اولیه بالاتر: زوجه باید در ابتدای کار، هزینه های دادرسی را پرداخت کند که معمولاً ۳.۵ درصد مبلغ مهریه است، مگر اینکه بتواند اعسار خود از هزینه دادرسی را ثابت کند.
• پیچیدگی بیشتر: مسائل حقوقی در دادگاه ممکن است پیچیده تر باشد و نیاز به وکیل متخصص را افزایش دهد.

مراحل گام به گام

روند اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست: زن ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت نماید. در این دادخواست، باید مشخصات کامل خود و زوج، میزان مهریه و دلایل مطالبه آن ذکر شود.
2. ارائه مدارک و پرداخت هزینه های دادرسی: مدارک لازم (سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی، و گواهی ثنا) به همراه دادخواست ارائه می شود. هزینه های دادرسی نیز باید پرداخت گردد. اگر زن توانایی پرداخت این هزینه ها را نداشته باشد، می تواند همزمان دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را نیز ارائه دهد.
3. درخواست تأمین خواسته: برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط زوج در طول مدت دادرسی، زن می تواند درخواست تأمین خواسته کند. با صدور قرار تأمین خواسته، اموال زوج تا زمان صدور حکم نهایی توقیف می شوند.
4. تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه و ارائه ادله: دادگاه پس از بررسی دادخواست، جلسه ای برای رسیدگی تشکیل می دهد و طرفین می توانند دلایل و مدارک خود را ارائه دهند.
5. صدور حکم بدوی و قطعی: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم بدوی را صادر می کند. اگر هیچ یک از طرفین به این حکم اعتراض نکنند یا اعتراضات آن ها در مراحل بعدی رد شود، حکم قطعی می شود.
6. اجرای حکم توسط اجرای احکام دادگستری: پس از قطعی شدن حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا حکم اجرا شده و مهریه از محل اموال توقیف شده یا به صورت اقساطی وصول شود.

مفهوم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط

اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه مهریه را به صورت تقسیطی تعیین می کند. این موضوع، یکی از چالش های مهم در مسیر مطالبه مهریه برای زنان است، زیرا ممکن است وصول کامل مهریه را به سال ها طول بینجامد. زن نیز می تواند با ارائه شواهد و مدارکی مبنی بر توانایی مالی زوج، به این دادخواست اعسار اعتراض کند.

عواقب و پیامدهای مطالبه مهریه برای هر دو طرف

تصمیم به اجرا گذاشتن مهریه، تنها یک گام حقوقی نیست؛ بلکه دارای پیامدهای عمیق عاطفی، مالی و اجتماعی برای هر دو طرف است. درک این عواقب، می تواند به زن و مرد کمک کند تا با دیدی واقع بینانه تر به این فرآیند نگاه کنند و تصمیمات آگاهانه تری بگیرند. این مسیر، غالباً مسیری پر تنش و فرساینده است که می تواند ابعاد مختلف زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.

پیامدها برای زوج (مرد)

برای مردی که با مطالبه مهریه مواجه می شود، پیامدهای جدی و گاهی ناگوار در انتظار است:

• توقیف اموال و مسدودی حساب ها: یکی از مهم ترین و سریع ترین پیامدها، توقیف اموال منقول و غیرمنقول و مسدودی حساب های بانکی است. این امر می تواند زندگی روزمره و فعالیت های اقتصادی مرد را به شدت مختل کند.
• ممنوع الخروجی: در صورت درخواست زوجه و موافقت مراجع قضایی یا ثبتی، مرد ممکن است ممنوع الخروج شود و تا زمان تسویه مهریه یا تعیین تکلیف آن، نتواند از کشور خارج شود.
• صدور حکم جلب: اگر مرد توانایی اثبات اعسار خود را نداشته باشد و اموالی نیز برای توقیف و پرداخت مهریه معرفی نکند، ممکن است حکم جلب او صادر شود. این امر می تواند منجر به بازداشت و حبس او شود تا زمانی که تکلیف مهریه مشخص گردد.
• تأثیر بر اعتبار مالی و اجتماعی: درگیری در پرونده مهریه و توقیف اموال، می تواند به شدت به اعتبار مالی و اجتماعی مرد آسیب بزند و روابط کاری و شخصی او را تحت تأثیر قرار دهد.

پیامدها برای زوجه (زن)

زنان نیز در مسیر مطالبه مهریه، با چالش ها و پیامدهای خاص خود مواجه می شوند که نباید نادیده گرفته شوند:

• صرف زمان و انرژی زیاد: فرآیند اجرا گذاشتن مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، غالباً زمان بر و نیازمند پیگیری مستمر است. این موضوع می تواند انرژی و تمرکز زیادی را از زن بگیرد.
• هزینه های احتمالی: اگرچه در روش ثبت هزینه های اولیه کمتر است، اما هزینه های دادرسی در دادگاه، حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده)، و سایر هزینه های جانبی می تواند بار مالی قابل توجهی را به زن تحمیل کند.
• پیامدهای عاطفی و روانی: درگیری در یک فرآیند حقوقی طولانی و پرتنش، به خصوص در مسائل خانوادگی، می تواند پیامدهای عاطفی و روانی منفی زیادی برای زن داشته باشد. استرس، اضطراب و ناامیدی از جمله این پیامدها هستند.
• احتمال عدم وصول کامل مهریه: به دلیل وجود مستثنیات دین یا اثبات اعسار زوج، این احتمال وجود دارد که زن نتواند تمام مهریه خود را به صورت یکجا یا حتی به صورت کامل وصول کند. این مسئله می تواند به حس ناامیدی و بی عدالتی در زن منجر شود.

آگاهی از این پیامدها، نه برای دلسرد کردن طرفین، بلکه برای آماده سازی آن ها در مواجهه با واقعیت های موجود در فرآیند حقوقی مطالبه مهریه است. هر فردی که این مسیر را طی می کند، باید با چشمانی باز و ذهنی آماده، برای مواجهه با این چالش ها گام بردارد.

راهنمای هوشمندانه برای انتخاب بهترین مسیر

با توجه به پیچیدگی ها و تفاوت های دو مسیر مطالبه مهریه (اداره ثبت و دادگاه)، انتخاب بهترین راهکار، نیازمند هوشمندی و درک عمیق از شرایط خاص هر پرونده است. هیچ یک از این روش ها به طور مطلق بهترین نیست و انتخاب نهایی باید با در نظر گرفتن تمام جوانب صورت گیرد.

انتخاب روش مناسب، بیش از هر چیز، به شرایط فردی و مالی زوج بستگی دارد. برخی از زنان ممکن است به دلیل وجود اموال مشخص و قابل دسترسی از سوی زوج، ترجیح دهند از طریق اداره ثبت اقدام کنند تا روند کار سریع تر پیش برود و از هزینه های بالای دادرسی دادگاه اجتناب شود. در این موارد، سرعت عمل می تواند کلید موفقیت باشد، چرا که فرصت کمتری به زوج برای انتقال اموال داده می شود.

در مقابل، اگر زوج هیچ مال مشخصی به نام خود ندارد، یا مهریه از نوع عندالاستطاعه است، یا حتی اگر زن در مورد توانایی مالی زوج ابهاماتی دارد و نیاز به بررسی دقیق تر وضعیت مالی او در دادگاه باشد، مراجعه به دادگاه خانواده می تواند گزینه بهتری باشد. در این حالت، دادگاه صلاحیت گسترده تری برای رسیدگی و صدور حکم دارد، از جمله بررسی دادخواست اعسار مرد و تعیین تکلیف تقسیط مهریه.

نقش وکیل متخصص در انتخاب و پیگیری

در هر دو روش مطالبه مهریه، نقش یک وکیل متخصص خانواده بسیار حیاتی است. وکیل با تجربه می تواند:

• تحلیل دقیق پرونده: وضعیت مالی زوج، نوع مهریه، و مدارک موجود را به دقت بررسی کرده و بهترین مسیر حقوقی را پیشنهاد دهد.
• تسریع فرآیند: با آگاهی از رویه ها و قوانین، می تواند از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کرده و روند پرونده را تسریع بخشد.
• حمایت حقوقی و روانی: در طول فرآیند، از زن حمایت حقوقی کامل کرده و او را در برابر چالش های روانی و عاطفی یاری رساند.
• نمایندگی در مراجع: در جلسات دادگاه و اداره ثبت، به عنوان نماینده قانونی زن حضور یافته و از حقوق او دفاع کند.

تصور کنید که در میان انبوهی از پیچیدگی های حقوقی و فشارهای عاطفی، یک فرد متخصص در کنار شماست که مسیر را روشن می کند، از حقوق شما دفاع می کند و به شما کمک می کند تا با آرامش بیشتری به هدف خود برسید. این نقش همان چیزی است که یک وکیل متخصص می تواند ایفا کند و نباید از اهمیت آن غافل شد.

در نهایت، انتخاب روش مناسب باید با توجه به اولویت های زوجه (سرعت، هزینه، گستردگی اختیارات) و وضعیت واقعی زوج

صورت گیرد. در این راه، مشورت با یک وکیل آگاه و دلسوز، می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه نهایی ایجاد کند و مسیر پرپیچ و خم مطالبه مهریه را هموار سازد.

برآورد هزینه ها و مدت زمان فرآیند مهریه

یکی از دغدغه های اصلی زنانی که قصد اجرا گذاشتن مهریه را دارند، آگاهی از هزینه های احتمالی و مدت زمان لازم برای به ثمر رسیدن این فرآیند است. این عوامل می توانند تأثیر زیادی بر تصمیم گیری و برنامه ریزی افراد داشته باشند. لازم به ذکر است که ارقام و زمان های ذکر شده، تقریبی هستند و ممکن است با توجه به پیچیدگی پرونده، شهر محل پیگیری و حجم کاری مراجع مربوطه، متغیر باشند.

هزینه های مطالبه مهریه

هزینه های مطالبه مهریه بسته به روش انتخابی (ثبت یا دادگاه) متفاوت است:

• هزینه در روش ثبت:
  • هزینه دفترخانه: در ابتدای کار، زن باید به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه کند. این هزینه شامل حق الثبت و برخی هزینه های اداری است که بسته به تعداد فرم های ارسالی و تعرفه های جاری، می تواند بین پانصد هزار تا دو میلیون تومان متغیر باشد.
  • نیم عشر دولتی: این هزینه معادل یک بیستم (۵ درصد) از مبلغ مهریه است. نکته مهم این است که نیم عشر دولتی، در صورتی که مهریه از طریق اجرای ثبت وصول شود، از محل اموال توقیف شده و یا در زمان پرداخت مهریه دریافت می گردد و زن نیازی به پرداخت اولیه آن ندارد.
• هزینه در روش دادگاه:
  • هزینه دادرسی: در این روش، زن باید در زمان تقدیم دادخواست، هزینه دادرسی را پرداخت کند. این هزینه معمولاً ۳.۵ درصد از ارزش مهریه (یا معادل آن در صورت غیرنقدی بودن مهریه) است. این رقم می تواند به خصوص برای مهریه های با ارزش بالا، قابل توجه باشد.
  • دادخواست اعسار از هزینه دادرسی: اگر زن توانایی پرداخت این هزینه را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه، دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را نیز ثبت کند. در صورت پذیرش این دادخواست توسط دادگاه، زن به صورت موقت از پرداخت این هزینه معاف می شود.
• هزینه حق الوکاله وکیل: در هر دو روش، اگر زن تصمیم به گرفتن وکیل داشته باشد، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت کند. این هزینه بسته به توافق با وکیل، پیچیدگی پرونده، و میزان مهریه، متغیر است. برخی وکلا به صورت درصدی از مهریه وصول شده و برخی به صورت ثابت حق الوکاله دریافت می کنند.

زمان بندی تقریبی برای وصول مهریه

مدت زمان لازم برای اجرا گذاشتن مهریه، به عوامل مختلفی از جمله روش انتخابی، همکاری طرفین، وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف و حجم کاری مراجع قضایی یا ثبتی بستگی دارد. نمی توان یک زمان دقیق و مشخص برای همه پرونده ها تعیین کرد، اما می توان برآوردهایی داشت:

• در روش ثبت: اگر اموال مشخصی از زوج وجود داشته باشد و فرآیند استعلام و توقیف به سرعت پیش برود، ممکن است بین چهار تا شش ماه به طول انجامد. اما در صورتی که شناسایی اموال دشوار باشد یا نیاز به کارشناسی و مزایده املاک بزرگ باشد، این زمان می تواند تا یک سال نیز افزایش یابد.
• در روش دادگاه: فرآیند دادرسی در دادگاه، صدور حکم بدوی، و پس از آن قطعی شدن حکم، معمولاً زمان برتر است. این مسیر می تواند بین شش ماه تا یک سال و نیم و در مواردی حتی بیشتر به طول بینجامد، به خصوص اگر زوج دادخواست اعسار بدهد و نیاز به بررسی مجدد شرایط مالی او باشد.

این مدت زمان ها تنها تخمینی هستند و هر پرونده، مسیر منحصر به فرد خود را دارد. تجربه نشان داده است که با اقدام به موقع و کمک گرفتن از یک وکیل متخصص، می توان تا حدودی این روند را تسریع بخشید و از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کرد.

نتیجه گیری

مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه، حقی قانونی و شرعی برای زنان است که می تواند پشتوانه ای مهم در زندگی آن ها باشد. این فرآیند، همان طور که بیان شد، دارای مراحل و پیچیدگی های خاص خود است که نیازمند آگاهی و دقت فراوان است. چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه خانواده، زن می تواند برای احقاق حق خود اقدام کند، اما انتخاب بهترین مسیر بستگی به شرایط فردی، نوع مهریه، و وضعیت مالی زوج دارد.

در این راه پرفراز و نشیب، هر زنی که قدم می گذارد، با چالش های حقوقی، مالی و عاطفی متعددی روبرو خواهد شد. اما با شناخت دقیق قوانین، جمع آوری مستندات لازم و به ویژه، بهره گیری از مشاوره و راهنمایی یک وکیل متخصص در امور خانواده، می توان این مسیر را با اطمینان بیشتری پیمود و به نتایج مطلوب دست یافت. احقاق حق، هرچند ممکن است زمان بر و دشوار به نظر رسد، اما در نهایت، امید و توانمندی را برای ادامه زندگی فراهم می آورد.