چرا کشورهای عربی در زمان حمله ایران به اسراییل کمک کردند؟

رسول سلیمی: در جریان حمله ایران به اسراییل، هواپیماهای امریکایی و بریتانیایی با کمک برخی از کشورهای عربی در سرنگون کردن موشک ها و هواپیماهای بدون سرنشین ایران نقش فعالانه ای ایفا کردند. برخی تحلیلگران این واقعیت را که کشورهای عربی به اسراییل و امریکا کمک کردند تا حمله ایران را دفع کنند، دلیلی برای خوشحالی و موفقیت اسراییل در میانه جنگ با ایران ارزیابی می کنند. کشورهایی مانند اردن که از قضا انگیزه های پیچیده تری برای کمک به اسراییل دارد.

اما آنچه توجه زیادی را به خود جلب کرد این واقعیت بود که نیروی هوایی اردن نیز برای کمک به اسراییل وارد عمل شد. اردن علاوه بر اینکه حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای اسراییلی و امریکایی باز کرد، پهپادهای ایران را که حریم هوایی اردن را نقض می کردند، سرنگون کرد. در همین ارتباط خبرگزاری رویترز گزارش داد که ساکنان اردن صدای فعالیت های هوایی سنگین را شنیدند و روز بعد از حمله ایران نیز کاربران اردنی، تصاویری از بقایای یک هواپیمای بدون سرنشین سرنگون شده در پایتخت این کشور را در شبکه های اجتماعی منتشر کردند.

ناظران سیاسی می گویند کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی نیز ممکن است نقش غیرمستقیم خود را در برابر حملات ایران ایفا کرده باشند. زیرا عربستان و قطر، میزبان سیستم های دفاع هوایی، سیستم های نظارت و سوخت گیری امریکایی است که برای دفاع از اسراییل حیاتی بوده است.

برخی دیگر از خبرنگاران اسراییلی مانند انشل فافر ستون نویس هاآرتص و نویسنده بیوگرافی نتانیاهو و مایراو زونزاین از گروه بین المللی بحران، به سرعت از همکاری اعراب و اسراییل ابراز خوشحالی کردند. آنها معتقد بودند که این ثابت می کند که اعراب و اسراییلی ها می توانند با همکار کنند و اسراییل در خاورمیانه تنها نیست. جولیِن بارنِز دیسی، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال افریقا در شورای روابط خارجی اروپا نیز در بیانیه ای تایید کرد: «حملات ایران حمایت بین المللی جدیدی را حول اسراییل شکل داد، از جمله از سوی کشورهای عربی که علی رغم اینکه منتقد تهاجم اسراییل به غزه هستند؛ اما از پاسخ نظامی اسراییل به حملات هواپیماهای بدون سرنشین ایران نیز حمایت کردند»

در همین راستا می توان به مورد عجیب اردن اشاره کرد که به شدت از عملیات نظامی اسراییل در غزه انتقاد کرده است. از هر پنج نفر در اردن یک نفر فلسطینی تبار است و ملکه این کشور نیز در چند هفته گذشته اعتراض شدیدی علیه اسراییل داشته است. بااین حال، اردن با اسراییل مرز مشترک دارد و به طور منظم در پشت صحنه با مقامات اسراییلی همکاری می کند. مقامات اردنی که امریکا را یک متحد مهم می دانند، باید همه این منافع رقابتی، ثبات سیاسی و دفاع از خود را متعادل کنند.

اما دولت اردن در پاسخ به این اظهارنظرها در بیانیه ای گفته: “برخی از اشیا که وارد حریم هوایی ما شدند، به این دلیل که تهدیدی برای مردم و مناطق پرجمعیت ما بودند، رهگیری شدند.” چندین قطعه [از اهداف سرنگون شده] در خاک کشور سقوط کرد بدون اینکه هیچ خسارت قابل توجهی ایجاد کند.

عربستان سعودی کشور دیگری است که مجبور شده است برای منافع خود، اتحادهای بین المللی را با حضور در درگیری غزه متعادل کند. اگرچه دولت عربستان از درخواست ها برای آتش بس در غزه استقبال کرده و از رفتار اسراییل در غزه انتقاد کرده؛ اما سعودی ها هنوز علاقه مند به بهبود روابط با اسراییل هستند و پیمان ابراهیم را هم زمان با آتش بس در غزه دنبال می کنند. چه آنکه بعید نیست عربستان و اردن از حمایتشان از اسراییل در برابر ایران به عنوان کارت بازی در جهت اقناع اسراییل برای آتش بس در غزه و پایان جنگ نیز بهره برداری نمایند.

برخی کارشناسان خاورمیانه نیز معتقدند برای بازیگران منطقه ای، به ویژه عربستان سعودی و اردن – که بنا به گزارش ها هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی را رهگیری کرده اند – استدلال این خواهد بود که آنها به حق از حریم هوایی مستقل خود محافظت می کنند. استدلالی که با مواضع سیاسی آنها علیه اسراییل در جریان جنگ غزه در تناقض است.بااین حال، اگر حملات ایران به یک درگیری گسترده تر با اسراییل تبدیل شود، بازیگران منطقه ای که به عنوان مدافعان اسراییل تلقی می شوند، ممکن است خود را هدف تعقیب ایران ببینند و به آتش جنگ منطقه ای کشیده شوند.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی به ویژه ممکن است پس از پیشرفت های دیپلماتیک در سال های اخیر که به نفع همه این کشورها بود، در موقعیت خوبی در میان مثلث ایران، اسراییل و ایالات متحده قرار بگیرند. چرا که متحدان واشنگتن در پادشاهی های خلیج فارس به دنبال تثبیت روابط با ایران و اسراییل برای حل نگرانی های امنیتی طولانی مدت و تمرکز بر پروژه های اقتصادی ملی کشورشان هستند.

امارات متحده عربی و بحرین در سال 2020 توافق عادی سازی را با اسراییل امضا کردند و عربستان سعودی نیز در حال بررسی توافق مشابهی بود که شامل یک پیمان دفاعی با ایالات متحده بود. همزمان ریاض در سال گذشته پس از سال ها دشمنی با ایران با وساطت چین توافقنامه ای امنیتی-اقتصادی را احیا کرد. با این حال، تنش در خاورمیانه بعد از هفتم اکتبر به اوج خود رسیده است. در چنین شرایطی، جنگ مستقیم بین اسراییل و ایران می تواند به سرعت به کشورهای خلیج فارس گسترش یابد. اما ویرانی در غزه، حرکت بیشتر به سوی صلح با اسراییل را از مسیر خارج کرده است. ناظران سیاسی معتقدند اگر عادی سازی و نزدیکی عربستان و ایران وجود نداشت، عربستان سعودی در حال حاضر بسیار مضطرب تر از وضعیت فعلی بود و احتمالاً همکاری عربستان، اردن و قطر با امریکا برای رهگیری موشک ها و پهپادهای ایران با ریسک بیشتری همراه بود.

311213