پروازهای طولانی و کوتاه مدت برای خلبانان

برای بسیاری از ما پرواز چه کوتاه باشد چه طولانی با مفاهیمی چون خستگی و گذراندن زمان در هواپیما گره خورده است. اما از نگاه یک خلبان تفاوت های عمیقی میان پروازهای مسافت کوتاه و طولانی وجود دارد که نه تنها بر تجربه کاری بلکه بر سبک زندگی و مدیریت زمان آن ها تأثیر می گذارد. درک این تفاوت ها برای علاقه مندان به این حرفه یا حتی مسافران کنجکاو ابعاد جدیدی از دنیای پیچیده هوانوردی را آشکار می سازد.

خلبانانی که در مسیرهای کوتاه و متوسط پرواز می کنند معمولاً برنامه کاری فشرده تری دارند. آن ها ممکن است در طول یک روز یا هفته چندین پرواز انجام دهند و به فرودگاه های مختلفی سفر کنند. این نوع پروازها نیازمند آمادگی سریع برای تیک آف و لندینگ های مکرر است.

اغلب خلبانان تازه کار فعالیت حرفه ای خود را با پروازهای مسافت کوتاه آغاز می کنند. این فرصت به آن ها امکان می دهد تا با فرودگاه های متنوع شرایط عملیاتی گوناگون و ترافیک هوایی متراکم تر آشنا شوند و تجربه عملیاتی ارزشمندی کسب کنند.

هرچند پروازهای کوتاه ممکن است به خلبان اجازه دهد هر شب به خانه بازگردد اما تعداد روزهای کاری در هفته معمولاً بیشتر است.

خلبانان مسافت طولانی برنامه کاری متفاوتی نسبت به خلبانان پروازهای کوتاه دارند. این خلبانان معمولاً پروازهای کمتری در هفته یا ماه انجام می دهند اما هر پرواز ساعت ها به طول می انجامد.

پروازهای طولانی اغلب شامل عبور از چندین منطقه زمانی است که منجر به پدیده جت لگ یا پرواززدگی می شود. این موضوع نیازمند زمان بیشتری برای ریکاوری و تطبیق ساعت بیولوژیکی بدن است.

خلبانان پروازهای طولانی زمان بیشتری را دور از خانه و خانواده سپری می کنند اما در عوض معمولاً روزهای استراحت (شیفت آف) بیشتری برای جبران دارند. این پروازها اغلب درآمد بالاتری نیز به همراه دارند.

سبک عملیات در پروازهای طولانی و کوتاه از زمین تا آسمان متفاوت است. در پروازهای کوتاه سرعت عملیات بالاست؛ زمان توقف در فرودگاه ها (ترن اراند تایم) کوتاه است و خلبانان باید به سرعت برای پرواز بعدی آماده شوند.

جلسات توجیهی قبل از پروازهای کوتاه معمولاً فشرده تر است و خدمه اغلب با یکدیگر آشنایی قبلی دارند. مدیریت تأخیرات در پروازهای کوتاه حیاتی تر است زیرا می تواند کل برنامه روز را تحت تأثیر قرار دهد.

در مقابل در پروازهای طولانی سرعت عملیات کندتر است. جلسات توجیهی مفصل تر بوده و ممکن است خلبانان و خدمه با یکدیگر ناآشنا باشند.

زمان تصمیم گیری ها در پروازهای طولانی معمولاً بیشتر است و مدیریت تأخیرات اغلب فقط همان یک پرواز را تحت تأثیر قرار می دهد. ماندن در مقصد در پروازهای طولانی رایج تر است و فرصت بیشتری برای استراحت یا گشت وگذار فراهم می کند اگرچه به معنی دوری طولانی تر از خانه است.

سرعت عملیات یکی از اصلی ترین تفاوت هاست. در پروازهای کوتاه خلبانان باید به سرعت از یک فرودگاه به فرودگاه دیگر پرواز کنند و فرآیندهای قبل و بعد از پرواز را با سرعت بالا انجام دهند.

ترن اراند تایم کوتاه به این معنی است که زمان کمی برای بررسی های نهایی سوخت گیری و آماده سازی برای پرواز بعدی وجود دارد. این ریتم سریع نیازمند تمرکز و آمادگی دائمی است.

در پروازهای طولانی هرچند پرواز اصلی بسیار طولانی است اما تعداد تیک آف و لندینگ در یک دوره زمانی مشخص کمتر است و فرآیندهای زمینی معمولاً با عجله کمتری انجام می شود.

اغلب خلبانان در ابتدای مسیر شغلی خود تجربه پرواز در مسیرهای کوتاه را کسب می کنند. این مرحله به عنوان یک دوره آموزشی عملی برای آشنایی با جنبه های مختلف پرواز ناوبری ارتباطات و مدیریت در شرایط عملیاتی واقعی عمل می کند.

تجربه مکرر تیک آف و لندینگ آشنایی با فرودگاه های متنوع و مدیریت زمان در برنامه های فشرده مهارت های پایه ای را برای خلبانان فراهم می کند.

پس از کسب تجربه کافی و ارتقاء خلبانان می توانند برای پرواز در مسیرهای طولانی درخواست دهند که نیازمند مهارت های متفاوت از جمله مدیریت خستگی در پروازهای بلند و ناوبری در مسافت های بین قاره ای است.

بار کار خلبان بسته به نوع پرواز متفاوت است. در پروازهای کوتاه بار کار به دلیل تعداد زیاد تیک آف و لندینگ و فرآیندهای سریع زمینی می تواند بسیار بالا باشد.

در پروازهای طولانی هرچند مرحله کروز طولانی تر است اما چالش اصلی مدیریت خستگی حفظ تمرکز در طول ساعت های متمادی و مقابله با جت لگ پس از فرود است.

قوانین هوانوردی ساعات کاری و استراحت خلبانان را به دقت تنظیم می کنند تا از بروز خستگی مفرط که می تواند ایمنی پرواز را به خطر اندازد جلوگیری شود. خلبانان پروازهای طولانی به دلیل ماهیت پروازهایشان معمولاً شیفت های آف بیشتری برای ریکاوری دارند.

قوانین بین المللی و منطقه ای مانند قوانین آژانس ایمنی هوانوردی اروپا (EASA) چارچوب دقیقی برای ساعات کاری و استراحت خلبان ها و خدمه پرواز تعیین می کنند.

این قوانین با هدف مدیریت خستگی و تضمین بالاترین سطح ایمنی در صنعت هوانوردی وضع شده اند. ایرلاین ها موظفند برنامه ریزی پروازی خود را مطابق با این مقررات انجام دهند.

این مقررات شامل محدودیت هایی برای حداکثر زمان پرواز و زمان وظیفه در دوره های زمانی مشخص (روزانه هفتگی ماهانه و سالانه) و همچنین حداقل زمان های استراحت بین دوره های کاری است.

در مقررات هوانوردی بین «زمان پرواز» و «زمان وظیفه» تفاوت قائل می شوند. زمان پرواز معمولاً از لحظه حرکت هواپیما برای تیک آف (Off-Block time) تا لحظه توقف کامل در مقصد (On-Block time) محاسبه می شود.

اما زمان وظیفه (Duty Time) مفهوم گسترده تری دارد و شامل تمام فعالیت هایی است که خلبان یا خدمه پرواز برای انجام یک پرواز انجام می دهند. این زمان از لحظه ورود به فرودگاه برای انجام وظایف قبل از پرواز آغاز شده و تا پایان تمام وظایف پس از فرود ادامه می یابد.

زمان وظیفه همیشه بیشتر از زمان پرواز است زیرا شامل کارهایی مانند جلسات توجیهی بررسی های هواپیما سوار و پیاده شدن مسافران و کارهای اداری پس از پرواز می شود.

ساعات کاری روزانه خلبان ها و خدمه پرواز بسیار فراتر از صرفاً زمان حضور در کابین خلبان یا کابین مسافران است. زمان وظیفه آن ها از لحظه ورود به فرودگاه که ممکن است ۹۰ دقیقه یا بیشتر قبل از زمان برنامه ریزی شده پرواز باشد آغاز می شود.

این زمان شامل انجام بررسی های قبل از پرواز دریافت اطلاعات آب و هوا و مسیر برنامه ریزی سوخت و شرکت در جلسات توجیهی با خدمه پرواز است. آن ها باید زودتر از مسافران وارد هواپیما شوند.

پس از فرود نیز زمان وظیفه تا پایان کارهای پس از پرواز از جمله تکمیل گزارش ها و بررسی های نهایی ادامه دارد.

قوانین هوانوردی محدودیت هایی را برای حداکثر ساعات کاری تجمعی خلبان ها و خدمه پرواز در دوره های زمانی مشخص تعیین می کنند.

بر اساس مقرراتی مانند EASA مجموع زمان وظیفه در هر ۷ روز متوالی نباید از ۶۰ ساعت در هر ۱۴ روز متوالی از ۱۱۰ ساعت و در هر ۲۸ روز متوالی از ۱۹۰ ساعت تجاوز کند.

این محدودیت ها با هدف جلوگیری از انباشت خستگی در طول زمان و حفظ سطح هوشیاری و توانایی تصمیم گیری خدمه پرواز در بالاترین حد ممکن تعیین شده اند.

علاوه بر محدودیت های زمان وظیفه مقررات هوانوردی سقف هایی را برای حداکثر ساعات پروازی خلبان ها در دوره های زمانی مختلف تعیین می کنند.

طبق مقررات یک خلبان نباید بیش از ۱۰۰ ساعت در هر ۲۸ روز متوالی ۹۰۰ ساعت در یک سال تقویمی و ۱۰۰۰ ساعت در هر ۱۲ ماه متوالی پرواز کند.

این محدودیت ها به طور خاص بر زمان فعال کنترل هواپیما تمرکز دارند و بخش مهمی از چارچوب مدیریت خستگی در صنعت هوانوردی محسوب می شوند.

پایان دوره انجام وظایف خلبان ها و خدمه پرواز به سادگی کشیدن ترمز نهایی در فرودگاه مقصد نیست. پس از توقف هواپیما و پیاده شدن مسافران خدمه هنوز وظایفی دارند.

این وظایف شامل انجام بررسی های پس از پرواز تکمیل مدارک و گزارش های لازم و اطمینان از وضعیت مناسب هواپیما برای پرواز بعدی یا پارک شدن است.

زمان وظیفه به طور رسمی پس از اتمام تمام این مسئولیت ها و زمانی که خلبان یا خدمه فرودگاه را ترک می کنند به پایان می رسد.

یکی از مفاهیم مهم در مقررات ساعات کاری «صلاحدید کاپیتان» است. در شرایط خاص مانند تأخیرات غیرمنتظره کاپیتان پرواز با توجه به ارزیابی وضعیت میزان خستگی خدمه و شرایط عملیاتی می تواند تصمیم به ادامه انجام وظیفه برای مدت محدودی بگیرد.

این اختیار معمولاً برای حداکثر تا ۳ ساعت در پروازهای کوتاه مدت و تحت شرایط اضطراری یا غیرقابل پیش بینی مجاز است. استفاده از صلاحدید کاپیتان باید با دقت و با اولویت قرار دادن ایمنی پرواز انجام شود.

ایرلاین ها مجاز به تحت فشار قرار دادن کاپیتان برای استفاده از این اختیار نیستند و تصمیم نهایی همواره بر عهده کاپیتان است.

برای درک بهتر ساعات کاری می توان به برنامه یک خلبان پرواز کوتاه در کشوری مانند انگلیس تحت قوانین EASA نگاه کرد. یک روز کاری می تواند شامل ورود به فرودگاه یک ساعت قبل از اولین پرواز صبحگاهی باشد.

خلبان ممکن است یک یا چند پرواز رفت و برگشت به مقاصد نزدیک یا متوسط انجام دهد. مجموع زمان وظیفه در چنین روزی بسته به زمان شروع و پایان می تواند تا ۱۲ ساعت یا حتی بیشتر در شرایط خاص طول بکشد.

این برنامه فشرده نیازمند آمادگی جسمی و ذهنی بالا و توانایی مدیریت زمان بین پروازهای متعدد در یک روز است.

در پروازهای طولانی که بیش از ۱۲ ساعت به طول می انجامند امکان استراحت خلبان در حین پرواز برای حفظ هوشیاری و ایمنی ضروری است. برای این منظور معمولاً بیش از دو خلبان (مانند سه یا چهار خلبان) در پرواز حضور دارند.

خلبانان به نوبت در کابین خلبان حضور داشته و بقیه در محل های مخصوص استراحت می کنند. این سیستم امکان تقسیم بار کاری و اطمینان از حضور خلبانان کاملاً هوشیار در تمام مراحل پرواز را فراهم می کند.

مدت زمان و نحوه استراحت بر اساس طول پرواز و تعداد خدمه پرواز در کابین خلبان و مسافران تعیین می شود و تحت نظارت دقیق قوانین هوانوردی است.

در هواپیماهای پهن پیکر که برای پروازهای طولانی طراحی شده اند معمولاً فضاهای ویژه ای برای استراحت خدمه پرواز شامل خلبان ها و مهمانداران تعبیه می شود.

این محل ها که اغلب در بالای کابین مسافران یا در قسمت پایینی هواپیما قرار دارند شامل تختخواب یا صندلی های راحت و فضایی تاریک و آرام برای استراحت هستند.

در هواپیماهایی که فاقد این امکانات هستند ممکن است صندلی های ویژه و مجزا در کابین مسافران (مانند صندلی های فرست کلاس) برای استراحت خدمه در نظر گرفته شود تا از مزاحمت مسافران دور باشند.

در طول پروازهای طولانی زمانی که خلبان در شیفت استراحت قرار دارد می تواند به فعالیت های مجاز برای سرگرمی یا استراحت بپردازد. این فعالیت ها معمولاً شامل مطالعه تماشای فیلم گوش دادن به موسیقی یا صرفاً استراحت و خوابیدن است.

مهم این است که این فعالیت ها به گونه ای باشند که به استراحت و ریکاوری خلبان کمک کرده و تداخلی با آمادگی او برای بازگشت به وظیفه نداشته باشند.

استفاده از وسایل الکترونیکی شخصی مانند تبلت برای سرگرمی در این زمان ها معمول است البته با رعایت مقررات و دستورالعمل های شرکت هواپیمایی.

یکی از بزرگترین چالش های زندگی خلبانی به خصوص در پروازهای طولانی مدیریت زمان و حفظ تعادل بین کار و زندگی شخصی است. برنامه ریزی متغیر پروازها گذراندن شب ها در شهرهای مختلف و مقابله با جت لگ می تواند بر زندگی خانوادگی و اجتماعی خلبانان تأثیر بگذارد.

خلبانان باید در مدیریت زمان استراحت خود بسیار منظم باشند تا اطمینان حاصل کنند که برای هر پرواز کاملاً هوشیار و آماده هستند. این شامل برنامه ریزی برای ریکاوری پس از پروازهای طولانی و تطبیق با مناطق زمانی متفاوت است.

یافتن راهکارهایی برای حفظ ارتباط با خانواده و دوستان در طول دوره های دوری و استفاده بهینه از روزهای استراحت بخش مهمی از مدیریت چالش های سبک زندگی خلبانی است.

پروازهای طولانی مدت برای خلبانان چه فرقی با پروازهای کوتاه مدت دارد؟

تفاوت اصلی در برنامه کاری تعداد پروازها زمان سپری شده دور از خانه میزان مواجهه با جت لگ و سبک عملیات پرواز است. پروازهای طولانی کمتر اما طولانی ترند و نیازمند ریکاوری بیشتری هستند.

چه کسی بیشتر حقوق می گیرد؟

به طور کلی خلبانان پروازهای مسافت طولانی به دلیل نیاز به تجربه بیشتر هدایت هواپیماهای بزرگتر و مسئولیت بالاتر معمولاً درآمد بیشتری نسبت به خلبانان پروازهای کوتاه دریافت می کنند.

بر طبق قوانین بین المللی خلبان ها چند ساعت موظف به پرواز هستند؟

بر اساس مقررات بین المللی مانند EASA خلبان ها در هر ۲۸ روز متوالی حداکثر ۱۰۰ ساعت در یک سال تقویمی حداکثر ۹۰۰ ساعت و در هر ۱۲ ماه متوالی حداکثر ۱۰۰۰ ساعت مجاز به پرواز هستند.

در موقع تاخیر هواپیما چه اتفاقی می افتد؟

در صورت تأخیر اگر مجموع زمان وظیفه خلبان از حداکثر مجاز تجاوز کند خلبان «خارج از ساعت» محسوب شده و طبق قوانین ایمنی مجاز به انجام پرواز نیست مگر با استفاده از صلاحدید کاپیتان در شرایط خاص و محدود.

معمولا خلبان ها بین دو پرواز چقدر به استراحت نیاز دارند؟

قوانین استراحت بین پروازها پیچیده است و به عواملی مانند طول پرواز قبلی و زمان وظیفه بستگی دارد. به طور کلی مدت زمان استراحت باید حداقل به اندازه زمان وظیفه قبلی باشد اما معمولاً حداقل ۱۲ ساعت استراحت اجباری پس از اتمام وظیفه روزانه وجود دارد.

در این مورد پروازهای طولانی مدت بیش از ۱۲ ساعت چه می شوند؟

پروازهای بیش از ۱۲ ساعت نیازمند حضور بیش از دو خلبان در کابین هستند. خلبانان به نوبت پرواز کرده و در محل های مخصوص استراحت می کنند تا هوشیاری در تمام طول پرواز حفظ شود و ایمنی تضمین شود.

اما ساعات کاری خلبان ها و خدمه پرواز دقیقا از چه زمانی شروع می شود؟

ساعات کاری یا زمان وظیفه خلبان ها و خدمه پرواز از لحظه ورود آن ها به فرودگاه برای انجام وظایف قبل از پرواز (معمولاً ۹۰ دقیقه یا بیشتر قبل از تیک آف) شروع شده و تا پایان تمام وظایف پس از فرود ادامه می یابد.

خلبان ها و مهمانداران هواپیما در پروازهای طولانی کجا می خوابند؟

در پروازهای طولانی خلبان ها و مهمانداران در محل های استراحت ویژه خدمه (Crew Rest Compartments) که در هواپیماهای پهن پیکر تعبیه شده اند استراحت می کنند. این محل ها معمولاً شامل تختخواب هستند. در صورت نبود این امکانات از صندلی های ویژه در کابین مسافران استفاده می شود.

خلبانان چطور در مسافت های طولانی خودشان را سرگرم می کنند؟

در طول شیفت استراحت در پروازهای طولانی خلبانان می توانند به فعالیت های مجاز مانند مطالعه تماشای فیلم گوش دادن به موسیقی یا استفاده از وسایل الکترونیکی شخصی برای سرگرمی بپردازند با هدف استراحت و ریکاوری برای شیفت بعدی.