مقایسه اندیشه سیاسی شریعتی و مطهری | خلاصه کتاب
خلاصه کتاب مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری ( نویسنده امیر روشن )
کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» اثر امیر روشن، پژوهشی عمیق است که به واکاوی و تطبیق دیدگاه های این دو متفکر برجسته تاریخ معاصر ایران، به ویژه در بستر مفهوم کلیدی «آزادی»، می پردازد. این اثر تلاش می کند تا با تحلیل دقیق مبانی فکری هر یک، نقاط اشتراک و افتراق آن ها را در حوزه های سیاسی و اجتماعی روشن سازد.
اندیشه سیاسی در ایران معاصر، پیوند ناگسستنی با نام دو شخصیت برجسته، دکتر علی شریعتی و استاد مرتضی مطهری، دارد. این دو متفکر، هر یک به شیوه خود، تأثیری شگرف بر جامعه، به خصوص نسل جوان پیش از انقلاب اسلامی، گذاشتند و جریان ساز بحث های فکری عمیقی شدند. کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» نوشته امیر روشن، فرصتی فراهم می آورد تا مخاطبان، فارغ از سوگیری های مرسوم، به تحلیلی مستند و تطبیقی از آراء این دو چهره بپردازند. این اثر، به ویژه با تمرکز بر مفهوم بنیادین «آزادی»، لایه های پنهان اندیشه های سیاسی آن ها را آشکار می سازد و به خواننده کمک می کند تا به درکی جامع از میراث فکری آن ها دست یابد.
امیر روشن کیست؟ نگاهی به نویسنده کتاب
دکتر امیر روشن، زاده سال ۱۳۴۶، یکی از پژوهشگران و اساتید برجسته در حوزه علوم سیاسی و تاریخ در ایران است. او تحصیلات عالی خود را با کسب مدرک کارشناسی تاریخ از دانشگاه شیراز آغاز کرد و سپس در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، در رشته علوم سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس فارغ التحصیل شد. سوابق علمی و پژوهشی دکتر روشن، وی را به شخصیتی معتبر در زمینه اندیشه سیاسی ایران تبدیل کرده است. در حال حاضر، ایشان با درجه استادیار، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق، علوم سیاسی و تاریخ دانشگاه یزد هستند.
امیر روشن نه تنها در تدریس و پژوهش فعالیت دارد، بلکه با تألیف آثاری همچون «متون پایه سیاسی در زبان فارسی» و «علی شریعتی؛ بازگشت به خویشتن و رنسانس اسلامی»، عمق دانش و دیدگاه تحلیلی خود را به نمایش گذاشته است. این پیشینه علمی و پژوهشی، به کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» اعتبار ویژه ای می بخشد؛ چرا که نویسنده با تسلط کامل بر مبانی فلسفی و سیاسی، به واکاوی دقیق و منصفانه آراء این دو متفکر می پردازد.
چرایی و ضرورت مقایسه علی شریعتی و مرتضی مطهری
نام دکتر علی شریعتی و استاد مرتضی مطهری، هر دو با تحولات فکری و سیاسی دوران معاصر ایران، به ویژه انقلاب اسلامی، گره خورده است. این دو متفکر، هرچند دارای خاستگاه های فکری و روش شناختی متفاوتی بودند، اما هر دو نقشی بی بدیل در روشنگری و آگاه سازی جامعه، به خصوص قشر جوان و تحصیل کرده، ایفا کردند. تأثیرگذاری گسترده آن ها بر افکار عمومی و شکل گیری گفتمان های اسلامی-سیاسی، مقایسه اندیشه هایشان را به یک ضرورت پژوهشی بدل می کند.
استاد مطهری، با تکیه بر فقه سنتی، فلسفه اسلامی و تسلط بر مبانی کلامی، تلاش می کرد تا تصویری جامع و مستدل از اسلام ناب ارائه دهد و به شبهات فکری و تهاجم فرهنگی غرب پاسخ گوید. در مقابل، دکتر شریعتی با رویکردی جامعه شناختی، تاریخی و ادبی، و با زبان و بیانی متفاوت، اسلام را دین مبارزه، عدالت و آزادی معرفی می کرد و به دنبال بیداری و خودآگاهی در میان توده های مردم بود. این تفاوت در رویکرد و سبک بیان، در کنار اشتراکاتی که در هدف کلی (احیای اسلام و مبارزه با استبداد و استعمار) داشتند، زمینه را برای بحث ها و تقابل های فکری میان حامیان هر دو فراهم آورد. کتاب امیر روشن، با محوریت دادن به مفهوم آزادی، به شکلی هنرمندانه، پویایی فکری آن ها را به تصویر می کشد و به خواننده این فرصت را می دهد که درک عمیق تری از پیچیدگی ها و ظرافت های اندیشه هر دو متفکر پیدا کند.
ساختار کلی کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی»
کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» اثر امیر روشن، با ساختاری چهارفصله، خواننده را گام به گام در مسیر شناخت و مقایسه اندیشه های این دو متفکر راهنمایی می کند. این ساختار منطقی، به مخاطب کمک می کند تا در ابتدا با کلیات مفهوم آزادی آشنا شود، سپس به صورت جداگانه با دیدگاه های شریعتی و مطهری در این زمینه و دیگر مفاهیم سیاسی آشنا گردد و در نهایت، به عمق تحلیل تطبیقی میان آن ها دست یابد.
- فصل اول: آزادی؛ مباحث کلی
این فصل به مثابه سنگ بنای بحث، به تعریف و تبیین کلیات مفهوم آزادی می پردازد. نویسنده تلاش می کند تا پیش زمینه ای نظری برای فهم عمیق تر مباحث بعدی فراهم آورد و ابعاد گوناگون این مفهوم را پیش روی خواننده قرار دهد.
- فصل دوم: اندیشه سیاسی شریعتی
در این بخش، آراء و نظریات دکتر علی شریعتی در حوزه اندیشه سیاسی، با تأکید ویژه بر مفهوم آزادی، مورد بررسی قرار می گیرد. این فصل به مفاهیمی چون امت، امامت، رهبری متعهد، دموکراسی، لیبرالیسم و نسبت آن ها با آزادی از دیدگاه شریعتی می پردازد.
- فصل سوم: اندیشه سیاسی مطهری و جایگاه آزادی
این فصل به تحلیل دیدگاه های شهید مرتضی مطهری در باب اندیشه سیاسی اختصاص دارد. نویسنده به تبیین مفهوم آزادی در چارچوب فلسفه اسلامی و فقهی مطهری، انواع آزادی، محدودیت های آن و رابطه آن با حکومت اسلامی و حقوق بشر می پردازد.
- فصل چهارم: مقایسه اندیشه سیاسی شریعتی و مطهری
نقطه اوج کتاب، این فصل است که به تحلیل مقایسه ای و تطبیقی اندیشه های شریعتی و مطهری می پردازد. در این بخش، نویسنده نقاط اشتراک و افتراق بنیادین میان این دو متفکر را، به ویژه در ارتباط با مفهوم آزادی و دیگر مفاهیم سیاسی، به صورت مستدل و جامع تبیین می کند.
این تقسیم بندی فصول، به خواننده امکان می دهد تا با تمرکز بر هر بخش، ابتدا با یک اندیشمند آشنا شده و سپس در فصل پایانی، به مقایسه ای همه جانبه میان این دو دست یابد.
تحلیل عمیق مفهوم آزادی در اندیشه شریعتی و مطهری
کتاب امیر روشن، بارزترین ویژگی خود را در تحلیل عمیق و مقایسه ای مفهوم «آزادی» در اندیشه علی شریعتی و مرتضی مطهری نمایان می سازد. آزادی، مفهومی است که هر دو متفکر به آن اهمیت ویژه ای می دهند، اما با رویکردها و مبانی متفاوت به آن می نگرند.
آزادی از دیدگاه علی شریعتی
دکتر علی شریعتی، آزادی را در چارچوب اندیشه اسلامی انقلابی خود تعریف می کند. او آزادی را نه به معنای لیبرالیسم غربی و بی قیدوبندی، بلکه به عنوان یک حق اساسی انسانی و شرط لازم برای رسیدن به «امت» یا جامعه آرمانی اسلامی می داند. برای شریعتی، آزادی فردی با آزادی اجتماعی پیوند ناگسستنی دارد؛ او بر این باور است که فرد تنها در یک جامعه آزاد و آگاه می تواند به کمال واقعی خود دست یابد. وی به شدت از تحجر و استبداد، و از سوی دیگر از بی بندوباری غربی انتقاد می کند. آزادی از نگاه شریعتی، ابزاری است برای بیداری، خودآگاهی و رهایی از زنجیرهای جهل، فقر، استبداد و استعمار.
مفاهیمی چون «امت» (جامعه آرمانی مبتنی بر ایمان و عدالت)، «امامت» (رهبری متعهد و آگاه) و «رهبری متعهد» در اندیشه شریعتی، جایگاهی محوری دارند. آزادی در این ساختارها، به معنای رهایی برای پذیرش مسئولیت و حرکت در مسیر کمال است. او معتقد است که یک رهبر متعهد، آزادی مردم را نه محدود، بلکه هدایت می کند تا به سعادت حقیقی برسند. از نقاط قوت دیدگاه شریعتی، تأکید بر بعد اجتماعی و رهایی بخش آزادی است که آن را از چارچوب فردگرایانه غربی متمایز می کند. با این حال، چالش هایی نیز در دیدگاه او مطرح می شود؛ به ویژه در زمینه تبیین دقیق حدود و مرزهای این آزادی در برابر رهبری و ایدئولوژی، که برخی منتقدان آن را مستعد برداشت های خاص می دانند.
آزادی از دیدگاه مرتضی مطهری
استاد مرتضی مطهری، با تکیه بر فلسفه اسلامی و فقه شیعی، به تبیین مفهوم آزادی می پردازد. او نیز آزادی را یک ارزش و حق الهی می داند، اما بر ضرورت محدودیت های آن بر اساس شریعت و عقل تأکید می کند. مطهری انواع مختلف آزادی از جمله آزادی اجتماعی، فکری، عقیده و اراده را مورد بحث قرار می دهد و هر یک را در چارچوب مبانی اسلامی بررسی می کند.
از دیدگاه مطهری، آزادی مطلق و بی قید و شرط، نه تنها مفید نیست، بلکه می تواند به انحراف و تباهی انسان و جامعه منجر شود. او معتقد است که آزادی باید در راستای کمال و سعادت انسان باشد و این کمال جز در سایه عمل به احکام الهی و رعایت اخلاق میسر نیست. رابطه آزادی با حقوق بشر از دید مطهری، در چارچوب حقوق طبیعی و الهی تعریف می شود و نه حقوق وضعی غربی. او آزادی را در بستر حکومت اسلامی، به معنای حق انتخاب و اختیار انسان در چارچوبی قانونمند می داند که تضادی با حاکمیت الهی و ولایت ندارد. نقاط قوت دیدگاه مطهری، در انسجام منطقی و فقهی آن است که سعی می کند توازن میان آزادی فردی و مصالح جمعی را بر اساس مبانی دینی برقرار کند. اما چالش هایی نیز در زمینه تطبیق عملی این دیدگاه با مفاهیم مدرن دموکراسی و حقوق بشر مطرح می شود که مورد بحث و نظر پژوهشگران قرار گرفته است.
مقایسه و تطبیق اندیشه ها: اشتراکات و افتراقات بنیادین
فصل چهارم کتاب امیر روشن، به نقطه اوج تحلیل خود می رسد و به مقایسه تطبیقی اندیشه های علی شریعتی و مرتضی مطهری می پردازد. این بخش، به خواننده کمک می کند تا نه تنها تفاوت ها، بلکه اشتراکات بنیادین این دو متفکر را نیز درک کند و تصویری جامع تر از میراث فکری آن ها به دست آورد.
نقاط اشتراک اندیشه های شریعتی و مطهری
با وجود تفاوت های روش شناختی و تأکیدات خاص هر کدام، شریعتی و مطهری در چندین محور اساسی اندیشه، دارای اشتراکاتی کلیدی هستند:
- تأکید بر آزادی در بستر تفکر اسلامی: هر دو متفکر، آزادی را مفهومی محوری در اسلام می دانند و آن را حق طبیعی و الهی انسان تلقی می کنند. هیچ یک به آزادی مطلق غربی باور ندارند و آزادی را مقید به چارچوب های اخلاقی و شرعی می دانند.
- مخالفت با تحجر و بی بندوباری: هر دو به شدت با جمود فکری و تحجر (تأکید بر ظاهر دین بدون درک باطن) مخالف بودند و آن را آفت جامعه دینی می دانستند. همچنین، بی بندوباری و آزادی بی قیدوشرط که منجر به فساد اخلاقی و اجتماعی می شود را نیز مردود می شمردند.
- هدف قرار دادن سعادت و کمال انسان: هر دو اندیشمند بر این باور بودند که آزادی باید وسیله ای برای رسیدن انسان به سعادت، رشد و کمال حقیقی باشد. این سعادت نه تنها دنیوی، بلکه اخروی و معنوی را نیز در بر می گیرد.
- برجسته کردن نقش دین در هدایت آزادی: برای هر دو، دین اسلام نقش محوری در هدایت، تبیین و تضمین آزادی انسان دارد. آزادی بدون هدایت الهی، گمراه کننده و مضر تلقی می شود.
تفاوت های کلیدی در نگرش به آزادی و پیشرفت
با این حال، تفاوت های عمیقی نیز در تبیین و کاربرد مفهوم آزادی میان این دو متفکر به چشم می خورد که امیر روشن به آن ها می پردازد:
- خاستگاه و حدود آزادی: شریعتی بیشتر بر بعد رهایی بخش آزادی از ستم های اجتماعی و تاریخی تأکید می کند و نگاهی انقلابی تر به آن دارد. در مقابل، مطهری آزادی را از منظر فقهی و فلسفی ریشه یابی می کند و بر حدود شرعی و عقلی آن بیشتر تأکید می ورزد.
- نگاه به دموکراسی و لیبرالیسم: شریعتی با نقدی تندتر به لیبرالیسم غربی، دموکراسی را نیز گاه در معرض خطر استحاله توسط نظام های سرمایه داری و نادیده گرفتن ارزش های معنوی می بیند. او به دنبال مدلی بومی و اسلامی از دموکراسی است. مطهری نیز از دموکراسی غربی نقد می کند، اما نگاه او به این مفهوم و نسبت آن با حکومت اسلامی، رویکردی متفاوت و گاه با تأکید بر سازگاری های خاص است.
- رابطه آزادی و پیشرفت جامعه: این یکی از مهمترین نقاط افتراق است که نویسنده کتاب به آن می پردازد. مطهری ممکن است در مواردی، برای تحقق پیشرفت یا تکامل جامعه، محدودیت هایی بر آزادی ها را ضروری بداند. مثال قبیله چادرنشین در کتاب، این تفاوت را به خوبی آشکار می کند:
«مثلاً می خواهیم مردم یک قبیله ی چادرنشین را که به صورت ایلی و ییلاق و قشلاق زندگی می کنند، شهرنشین کنیم تا به تدریج آن ها را به تمدن آشنا سازیم. باید اول آن ها را اسکان بدهیم و این موضوع یک کار مثبت و لازم است. اما با میل و خواسته ی چادرنشینان مغایرت دارد و ما جلوی آزادی آن ها را به خاطر پیشرفت شان با اسکان دادن شان گرفته ایم، اما کسی دیگر می آید و می خواهد حکومت را به دست بگیرد و می گوید من شرایط مساعدی را برایتان فراهم می کنم تا زندگی خود را و عقاید و مقدسات تان را آزادانه حفظ کنید. وی همه را با همان لباس و طرز فکر زندگی آزادی می گذارد. از لحاظ منطقی حق با کیست؟ اگر من حکومت را در دست بگیرم آن ها را اسکان می دهم و جلوی هر اخلالی و مقاومتی را هم شدیداً می گیرم. این امر به لیبرالیسم صدمه می زند، اما به پیشرفت کمک می کند. از طرفی آن دیگری که مردم را مقید نمی کند، رأی بیشتر می آورد و اگر روی کار بیاید ممکن است یک میلیون سال دیگر همان قبیله با همان سنت و فکر و همان صورت دامداری زندگی کند. زیرا این (فرد دوم) براساس خدمت و «اداره» جامعه سیاستش را مبتنی کرده است. اما من براساس تکامل و ترقی جامعه اساس حکومت را مبتنی کرده ام، نه براساس وضع موجود و خواست عوام.»
این مثال، دیدگاه مطهری (به عنوان کسی که ممکن است برای تکامل، آزادی را محدود کند) را در برابر دیدگاه لیبرال (فرد دوم) قرار می دهد. شریعتی نیز به نوعی ممکن است در راه رسیدن به امت ایده آل یا جامعه توحیدی، اعمال برخی محدودیت ها را توجیه کند، اما خاستگاه این توجیه در او بیشتر جنبه ایدئولوژیک-انقلابی دارد تا فقهی-تکاملی.
- جایگاه فرد و جامعه: شریعتی به جایگاه جامعه و امت بیش از فرد اهمیت می دهد و فرد را در بستر جامعه معنی می کند. مطهری نیز به جامعه و اجتماع اهمیت می دهد، اما بر حقوق فردی و کرامت انسانی، حتی در چارچوب شریعت، تأکید ویژه ای دارد.
- روش شناسی و ادبیات فکری: شریعتی با زبانی شورانگیز، ادبی و جامعه شناختی به طرح مباحث می پردازد که برای مخاطب عام جذابیت بیشتری دارد. مطهری اما با ادبیاتی فلسفی، کلامی و فقهی، به بیان آراء خود می پردازد که نیازمند پیش زمینه فکری بیشتری است.
امیر روشن با تحلیل دقیق این تفاوت ها، نشان می دهد که چگونه هر یک از این اندیشمندان، با وجود دغدغه های مشترک، مسیرهای فکری متفاوتی را در تبیین مفهوم آزادی و جایگاه آن در جامعه اسلامی پیموده اند و این تفاوت ها، زمینه ساز بحث های عمیقی در میان نسل های بعدی شده است.
نقد و بررسی کلی کتاب مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری
کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» اثر امیر روشن، اثری ارزشمند و قابل توجه در حوزه پژوهش های فکری و سیاسی ایران معاصر است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و مقایسه ای، به بررسی دو متفکر تأثیرگذار می پردازد که در شکل گیری گفتمان های فکری پیش و پس از انقلاب اسلامی نقش بسزایی داشتند. توانایی نویسنده در ورود به عمق اندیشه های این دو، آن را به منبعی قابل اعتماد برای دانشجویان و پژوهشگران تبدیل کرده است.
نقاط قوت و برجستگی های پژوهش
از جمله نقاط قوت برجسته این کتاب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جامعیت و عمق تحلیل: نویسنده تنها به معرفی سطحی آراء شریعتی و مطهری بسنده نمی کند، بلکه با کاوش عمیق در آثار و مبانی فکری آن ها، به تحلیل ریشه ای دیدگاه هایشان می پردازد. این عمق تحلیل، به خواننده امکان می دهد تا با ابعاد پنهان تر اندیشه های این دو متفکر آشنا شود.
- محوریت دقیق مفهوم آزادی: انتخاب «آزادی» به عنوان محور اصلی مقایسه، انتخابی هوشمندانه است. این مفهوم، نه تنها یکی از کلیدی ترین و چالش برانگیزترین مباحث در فلسفه سیاسی است، بلکه از نقاط اصلی تفاوت و تمایز میان این دو متفکر نیز به شمار می رود. تمرکز بر این مفهوم، ساختار منسجمی به پژوهش داده است.
- رویکرد بی طرفانه و پژوهشی: به نظر می رسد نویسنده تلاش کرده تا با رویکردی علمی و بی طرفانه، بدون جانبداری از یکی از دو شخصیت، به تحلیل آراء بپردازد. این بی طرفی، به اعتبار علمی کتاب افزوده و آن را برای مخاطبان گوناگون، از جمله دانشجویان و پژوهشگرانی که به دنبال تحلیل های مستند هستند، جذاب می سازد.
- ساختار منطقی و خوانا: تقسیم بندی کتاب به چهار فصل، که از کلیات به جزئیات و سپس به مقایسه می رسد، به خوانایی و سهولت درک محتوا کمک شایانی می کند. این ساختار منطقی، به خواننده اجازه می دهد تا گام به گام با مباحث پیچیده همراه شود.
- کمک به ادبیات اندیشه سیاسی ایران: این کتاب با پر کردن خلأ موجود در زمینه پژوهش های تطبیقی درباره اندیشمندان معاصر ایران، کمک شایانی به غنای ادبیات فلسفه سیاسی کشور می کند. این اثر می تواند مبنای پژوهش های آتی در این حوزه قرار گیرد.
این کتاب از طریق ارائه یک چارچوب تحلیلی قوی، خواننده را با تفاوت های ظریف و مهم میان اندیشه های این دو شخصیت آشنا می سازد و به او کمک می کند تا از برداشت های سطحی و کلیشه ای فراتر رود. چنین آثاری به درک عمیق تر ریشه های فکری تحولات معاصر ایران کمک شایانی می کنند.
نتیجه گیری: میراث ماندگار دو اندیشمند
کتاب «مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری» اثر امیر روشن، پنجره ای گشوده به دنیای پیچیده و پرنفوذ دو متفکر برجسته تاریخ معاصر ایران است. این اثر به وضوح نشان می دهد که علی شریعتی و مرتضی مطهری، با وجود اشتراکات بنیادین در هدف نهایی (احیای اسلام و مبارزه با ستم)، چگونه از مسیرها و مبانی فکری متفاوتی به تبیین مفاهیم سیاسی، به ویژه «آزادی»، پرداخته اند. این پژوهش تطبیقی، نه تنها به درک بهتر دیدگاه های هر یک از آن ها کمک می کند، بلکه به خواننده فرصت می دهد تا به عمق تفاوت هایی پی ببرد که گاه منشأ برداشت های متضاد در جامعه نیز بوده اند.
مفهوم آزادی، به عنوان محور اصلی این مقایسه، آشکار می سازد که هر دو اندیشمند، آزادی را نه به معنای مطلق و بی قید و شرط غربی، بلکه در چارچوبی از ارزش های اسلامی و انسانی مدنظر داشتند. با این حال، تفاوت در خاستگاه تبیین آزادی (انقلابی و جامعه شناختی در شریعتی در برابر فلسفی و فقهی در مطهری) و نیز نحوه ارتباط آن با مفاهیمی چون دموکراسی و پیشرفت جامعه، به تمایزات کلیدی میان آن ها منجر شده است.
میراث فکری شریعتی و مطهری، همچنان زنده و الهام بخش است و بحث و گفتگو درباره آراء آن ها، برای فهم چالش های فکری و سیاسی امروز جامعه ایران ضروری به نظر می رسد. مطالعه این کتاب، برای هر علاقه مند به اندیشه سیاسی، فلسفه، تاریخ و جامعه شناسی معاصر ایران، یک گام مهم در مسیر درک عمیق تر ریشه های فکری تحولات اخیر به شمار می رود. برای شناخت دقیق تر و کامل تر این میراث ارزشمند، مطالعه کامل این اثر محققانه به خوانندگان توصیه می شود تا با ورود به جزئیات و استدلال های دقیق نویسنده، تصویری جامع و عمیق از اندیشه های این دو ستاره فکری به دست آورند.
| نام کتاب | نویسنده | ناشر | سال انتشار |
|---|---|---|---|
| مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و مرتضی مطهری | امیر روشن | انتشارات کنکاش | ۱۴۰۰ |
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "مقایسه اندیشه سیاسی شریعتی و مطهری | خلاصه کتاب" هستید؟ با کلیک بر روی کتاب، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "مقایسه اندیشه سیاسی شریعتی و مطهری | خلاصه کتاب"، کلیک کنید.