سنایی؛ نخستین شاعری که تصوف و عرفان را وارد شعر فارسی کرد
دیجیتوهان/خراسان رضوی یک استاد زبان و ادب فارسی با بیان اینکه اشعار حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی بیانگر مراحل سلوک عرفانی است گفت: او نخستین شاعری به شمار می رود که اصطلاحات تصوف و عرفان را وارد شعر فارسی کرده و این مسیر را برای شاعران بزرگی چون عطار مولانا و حافظ هموار کرده است.
هادی حاتمی کیا با اشاره با گرامیداشت ۲۸ فروردین که در برخی تقویم ها به نام «سنایی غزنوی» نامگذاری شده به جنبه های شخصیت و شعر این شاعر پرداخت و اظهار کرد: سنایی اگرچه در غزنین به دنیا آمد و در همین شهر درگذشت اما بعد از سفری که به خراسان داشت در سایه همنشینی با بزرگان تصوف دچار تحولی درونی شد.
وی افزود: او که در جوانی در دربار مسعود غزنوی شاعری مداح بود پس از تحول درونی با زبان تند و تیز و انتقادی خود بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی و اخلاقی زمانش را زیر سؤال برد. او صوفی ای شد که به دنیا پشت کرده و با دیده تیزبین به فساد ریاکاری و ظلم نگاه می کرد.
حاتمی کیا یکی از ویژگی های بارز شعرهای سنایی را ترکیب حکمت و عرفان با انتقاد اجتماعی عنوان کرد و گفت: این شاعر از قالب های مختلف شعری مانند قصیده مثنوی و غزل برای بیان مفاهیم عمیق استفاده می کرد.
این استاد ادبیات «حدیقة الحقیقة» را از مهم ترین آثار سنایی دانست و ادامه داد: این اثر اولین منظومه ای است که به صورت گسترده مفاهیم عرفانی را بیان می کند و بعدها الهام بخش شاعران بزرگی چون عطار و مولانا شده است.
وی با بیان اینکه سنایی ابتدا شاعری درباری بود اما پس از بروز تحولات روحی و گرایش او به عرفان مضامین اشعارش دگرگون شد گفت: او نخستین شاعری به شمار می رود که اصطلاحات تصوف و عرفان را وارد شعر فارسی کرده و این مسیر را برای شاعران بزرگی چون عطار مولانا و حافظ هموار کرده است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: سنایی به استفاده از زبان ساده و روان معروف بوده اما در عین حال مفاهیم پیچیده عرفانی را با مهارت در اشعارش جای داده است.
وی در خصوص زمینه تاریخی سبک و مفاهیم اصلی آثار سنایی تصریح کرد: سبک سنایی تلفیقی از شعر حکمی عرفانی و انتقادی است؛ به طوری که او با زبانی تند و تیز فساد اجتماعی ریاکاری و تعلقات دنیوی را نقد می کرد و در عین حال آثارش پر از مفاهیم عمیق معرفتی است که نشان از جهان بینی فلسفی و عرفانی او دارد.
حاتمی کیا با بیان اینکه منظومه «حدیقة الحقیقة» یکی از شناخته شده ترین اشعار سنایی محسوب می شود اظهار کرد: این اثر در قالب مثنوی سروده شده و شامل آموزه های اخلاقی دینی و عرفانی است و در آن به نقد دنیاگرایی و دعوت به معنویت پرداخته شده است.
وی با اشاره به یکی از نمونه های ابیات این منظومه «زین همرهان سست عناصر دلم گرفت/ شیر خدا و رستم دستانم آرزوست» افزود: در این بیت سنایی از «همرهان سست عناصر» گلایه می کند که نشان دهنده نارضایتی او از انسان های ضعیف و بی اراده ای است که در مسیر حقیقت ثابت قدم نیستند. در مقابل او آرزوی همراهی با «شیر خدا» که منظور حضرت علی است و «رستم دستان» را دارد که نماد شجاعت قدرت و استواری هستند. این بیت به روشنی دیدگاه سنایی را درباره اهمیت رهبران معنوی و قهرمانان اخلاقی نشان می دهد.
حاتمی کیا در خصوص مضامین کلیدی در شعر سنایی اظهار کرد: نقد دنیاپرستی عرفان و سلوک پند و اندرز و نقد حاکمان و زاهدان ریاکار از مهم ترین مضامین شعر سنایی به شمار می رود. او بارها در اشعارش دلبستگی به امور مادی را نکوهش کرده و انسان را به ترک وابستگی های زودگذر دعوت می کند.
وی ادامه داد: بسیاری از اشعار سنایی بیانگر مراحل سلوک عرفانی و تلاش انسان برای شناخت حقیقت هستند علاوه براین در اشعار او همانند کلام حکیمانه خواننده به اندیشه و اصلاح رفتارهای شخصی و اجتماعی تشویق می شود و از همه مهم تر با نقد حاکمان در اشعارش از ریاکاری مذهبی و فساد قدرت انتقاد می کند.
پایان خبر دیجیتوهان
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "سنایی؛ نخستین شاعری که تصوف و عرفان را وارد شعر فارسی کرد" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "سنایی؛ نخستین شاعری که تصوف و عرفان را وارد شعر فارسی کرد"، کلیک کنید.