دیگردوستی؛ بهترین شکل کمک کردن است

دیجیتوهان/خراسان رضوی استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: دیگردوستی موثر دنبال این است که وظیفه اخلاقی ما صرفا کمک کردن نیست، بلکه این است که چگونه می توان به بهترین شکل کمک کرد.

مهدی فیضی امشب در نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» که در فرهنگ سرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: مساله کمک موثر امروز بیش از گذشته مهم است.

وی با بیان اینکه دیگردوستی موثر یک جنبش جهانی است، عنوان کرد: این جنبش سال هاست شروع شده، البته در ایران هنوز در آغاز خود قرار دارد. این جنبش دنبال شواهدی می گردد که نه فقط کمک کنیم، بلکه چگونه به بهترین و موثرترین شکل کمک کنیم.

فیضی بیان کرد: بین آدم ها از نظر دریافت کمک هیچ تفاوتی وجود ندارد. ما باید بین آدم ها بی طرف باشیم و نگاه نکنیم که دریافت کننده کیست و بر مبنای آن موثرترین کار را انجام دهیم. ما باید منفعت همه گروه ها را در نظر بگیریم و سوگیری خاصی نداشته باشیم. 

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اقتصاد نیکوکاری عنوان کرد: شاید در ابتدا ترکیب نامتجانس به نظر برسد. وقتی از اقتصاد صحبت می کنیم، مخاطب ما آدم های خودخواه هستند اما در دنیای واقعی عرضه و تقاضایی برای کمک است. ما اقتصادی ها یاد گرفتیم که بگوییم هرجا عرضه و تقاضایی است، بازاری وجود دارد. وقتی در اقتصاد بازار داریم، یک معیار به نام کارایی وجود دارد که می سنجیم کدام بازار خوب و کدام بد است.

وی با اشاره به اینکه موثر بودن باید در چارچوب تعریف شود، تصریح کرد: اگر من وسواس و دغدغه موثر بودن را داشته باشم، گاهی این وسواس باعث می شود که کمک نکنم. در رویکرد موثر، شاید موثر بودن جایی است که دسترسی فیزیکی به آن نداریم و هیچ وقت نمی بینیم نتیجه آنچه انجام دادیم چه شد. نبود این چرخه بازخورد بین خیر و اتفاق خوب باعث می شود خیر حس خوب و بازخورد نگیرد و شاید کمتر کمک کند.

فیضی افزود: باید توجه کنیم خیر حس خوبی از کمک خود داشته باشد. گاهی این موثر بودن باعث می شود احساس خوب فدا شود. ما در نگاه موثر بودن به دنبال بهترین مکان تاثیر می گردیم. این انسان دوستی تلسکوپی است و این خطر را دارد که شاید از نزدیکان، حاشیه شهر و همسایگان خود غافل شویم با این توجیه که به طور مثال در گوشه آفریقا موثرتر خواهیم بود.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: مقایسه حوزه های مختلف نوع دوستی در عمل کار دشواری است. ما دو مدل نوع دوستی داریم که یکی دیگردوستی محض یا اخلاقی است که فرد بدون چشم داشت کار انجام می دهد و دغدغه دیده شدن ندارد. آن سر طیف نیز فرد کاری می کند که بقیه ببینند. ما در دیگردوستی موثر باید حواسمان باشد از کدام نقطه طیف صحبت می کنیم.

وی ادامه داد: این دو متفاوت هستند؛ زیرا کسی که دغدغه دیده شدن ندارد برایش سخت است به موثر بودن فکر کند اما کسی که دغدغه دیده شدن دارد برایش آسان تر است دنبال موثر بودن باشد. ما بحثی به نام مسیولیت اجتماعی داریم که در مسیولیت اجتماعی باید دنبال سود، مردم و زمین باشیم. این همان چیزی است که می توان در مورد نوع دوستی موثر به آن توجه کرد.

فیضی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین انتقاداتی که به کمک موثر وجود دارد و کمتر به آن پرداخته شده، معضل ناهماهنگی است. اگر تک تک ما از زاویه خودمان موثرترین کمک خیر را انجام دهیم هیچ تضمینی نیست از بالا که نگاه می کنیم موثرترین کمک ها انجام شده باشد.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: صرفا توصیه به افراد که دنبال موثرترین شیوه کمک باشند، کمک کننده نیست، بلکه هماهنگی بین کمک ها نیز لازم است. این معضل ما در سطح کلان است که به طور مثال کمیته امداد و بهزیستی یا همه به یک نفر کمک می کنند یا به یک نفر هیچ کس کمک نمی کند و ناهماهنگی اتفاق می افتد.

وی با بیان اینکه در ایران کمک موثر به یک معنا بحث لاکچری بوده و به یک معنا نیز مهم است، عنوان کرد: به این معنا مهم است که باید دنبال یک گام موثرتر بودن باشیم نه بهترین موثر بودن؛ زیرا امری محال است که چند دلیل دارد. اول اینکه خیریه ها برنامه مشخص و مدون ندارند که چه کاری انجام دهند. خیریه ها در دنیا تخصصی هستند، بنابراین مهم است بدانند چه هدف و برنامه ای دارند.

فیضی افزود: دوم اینکه داده داشته باشند. هنوز در ایران راه زیادی مانده که به موثر بودن از لحاظ خیرین نگاه کنیم؛ زیرا این موارد را نداریم. شفافیت مالی نیز در این زمینه مهم است. سازمانی می خواهیم که خیریه ها را رتبه بندی کند اما این سازمان را نداریم. البته در تهران اقداماتی در این زمینه انجام شده که اطلاع رسانی نشده است.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: خیر باید بداند که دوره کمک شهودی تمام شده و باید بپذیرد همه تلاش هایی که انجام می دهد ممکن است چندان هم موثر نباشد. فراتر از نیت های خوب نیازمند شواهد هستیم که آن نیت های خوب منجر به عمل های خوب شده است. این مسیری جهانی بوده و ما نیز باید این مسیر را طی کنیم.

وی ادامه داد: امروز بیش از همیشه موثر بودن مهم بوده؛ زیرا تقاضا برای کمک خیرین بیش از همیشه است و از طرف دیگر عرضه کمک خیریه بسیار کمتر شده، بنابراین تعادل کمک خیریه نسبت به سال های قبل وضعیت خوبی ندارد، به همین دلیل در این شرایط موثر بودن بسیار مهم است.

پایان خبر دیجیتوهان