حکم جلب مهریه چگونه است؟ | صفر تا صد مراحل و شرایط
حکم جلب برای مهریه چگونه است
حکم جلب برای مهریه، ابزاری قانونی است که پس از قطعی شدن حکم پرداخت مهریه و عدم تمکین زوج از پرداخت آن یا ارائه درخواست اعسار در مهلت قانونی، بنا به درخواست زوجه صادر می شود. این فرآیند مراحل و شرایط خاص خود را دارد که در قانون جدید حمایت خانواده و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به تفصیل بیان شده است.
مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد نکاح، از زمان جاری شدن صیغه عقد بر ذمه زوج قرار می گیرد. این حق، پشتوانه ای مهم برای زن محسوب می شود و در صورت عدم پرداخت آن، قانون ابزارهایی را برای مطالبه و وصول آن پیش بینی کرده است. در این میان، یکی از قاطع ترین و مؤثرترین روش ها برای وادار کردن زوج به ایفای تعهد مالی خود به شمار می رود. افرادی که درگیر پرونده های مهریه هستند، چه زوجه که به دنبال مطالبه حق خود است و چه زوج که ممکن است با این حکم مواجه شود، نیاز مبرمی به درک کامل تمامی ابعاد قانونی، شرایط، مراحل و پیامدهای آن دارند. این موضوع، به دلیل ماهیت حساس و پیامدهای عمیق آن بر زندگی افراد، همواره مورد توجه خانواده ها، وکلا و مشاوران حقوقی قرار گرفته است.
کلیات و تعاریف پایه در مورد مهریه و حکم جلب
برای درک صحیح نحوه صدور حکم جلب برای مهریه، ابتدا لازم است با تعاریف پایه و جایگاه قانونی مهریه و مفهوم حکم جلب در این زمینه آشنا شویم. این شناخت، مبنایی برای فهم عمیق تر مراحل و شرایط قانونی پیش رو خواهد بود.
مهریه چیست؟ (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)
مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح، بر ذمه زوج قرار می گیرد و به محض اتمام عقد، زوجه مالک آن می شود. این حق مالی، یکی از آثار اصلی عقد ازدواج در فقه اسلامی و قوانین مدنی ایران است و می تواند به صورت های مختلفی تعیین شود. دو نوع اصلی مهریه که در رویه قضایی کشور رواج دارند، مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه هستند:
- مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه است. به این معنا که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را از شوهرش مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. در این حالت، شرط پرداخت، صرفاً مطالبه زن است و مرد نمی تواند به بهانه نداشتن توانایی مالی، از پرداخت آن امتناع کند، مگر اینکه اعسار خود را اثبات کند.
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به استطاعت مالی زوج است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات استطاعت مالی مرد در مهریه عندالاستطاعه، بر عهده زوجه است و این موضوع، فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند. در عمل، تعداد پرونده های مهریه عندالاستطاعه بسیار کمتر از نوع عندالمطالبه است.
حق مطالبه مهریه، به محض وقوع عقد، برای زوجه ایجاد می شود و او می تواند حتی قبل از وقوع رابطه زناشویی، مهریه خود را مطالبه کند. این حق، یک حق شخصی و مالی است که قانون از آن حمایت قاطع به عمل می آورد.
مفهوم حکم جلب مهریه
حکم جلب در پرونده های مهریه، با حکم جلب کیفری که برای متهمان جرائم صادر می شود، تفاوت های اساسی دارد. در پرونده مهریه، حکم جلب در واقع یک ابزار اجرایی مدنی است که برای الزام مدیون (زوج) به ایفای دین (مهریه) صادر می شود. هدف از صدور این حکم، زندانی کردن فرد به معنای مجازات کیفری نیست، بلکه تحت فشار قرار دادن او برای پرداخت بدهی یا تعیین تکلیف آن (مانند قسط بندی یا اثبات اعسار) است.
هنگامی که دادگاه، زوج را به پرداخت مهریه محکوم می کند و حکم قطعی می شود، اما زوج از پرداخت امتناع می ورزد، زوجه می تواند از طریق اجرای احکام دادگاه، درخواست صدور حکم جلب وی را مطرح کند. این حکم به نیروی انتظامی دستور می دهد تا زوج را بازداشت و به واحد اجرای احکام معرفی کند. در آنجا، زوج فرصت می یابد تا دین خود را بپردازد، یا دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) ارائه دهد، یا با زوجه بر سر نحوه پرداخت به توافق برسد. اگر هیچ یک از این اقدامات صورت نگیرد و زوج تمکن مالی داشته باشد، ممکن است تا زمان پرداخت مهریه یا پذیرش اعسار، در زندان بماند.
حکم جلب مهریه، ابزاری قانونی برای وادار کردن زوج به ایفای تعهد مالی خود در قبال زوجه است و هدف اصلی آن، وصول دین، نه مجازات کیفری.
قانون جدید حکم جلب مهریه و محدودیت ۱۱۰ سکه
قوانین مربوط به مهریه و ضمانت اجرای آن در طول زمان تغییراتی داشته اند که مهم ترین آن ها، محدودیت ۱۱۰ سکه بهار آزادی است. این قانون، بر نحوه صدور حکم جلب برای مهریه تأثیر بسزایی گذاشته و درک آن برای هر دو طرف پرونده مهریه حیاتی است.
محدودیت ۱۱۰ سکه بهار آزادی؛ مفهوم و کاربرد آن
با تصویب ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و تبصره های آن، سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی به عنوان میزان دارای ضمانت اجرای کیفری برای مهریه تعیین شد. این قانون به منظور کاهش آمار زندانیان مهریه که به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه های سنگین، روانه زندان می شدند، وضع گردید.
طبق این ماده، اگر مهریه زوجه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، ضمانت اجرای کیفری (مانند حبس و صدور حکم جلب) تنها تا سقف همین ۱۱۰ سکه اعمال می شود. به این معنا که اگر مرد بتواند ۱۱۰ سکه یا معادل آن را پرداخت کند، حتی اگر هنوز بخش زیادی از مهریه باقی مانده باشد، دیگر نمی تواند به دلیل عدم پرداخت مهریه در زندان بماند یا به موجب حکم جلب بازداشت شود. این امر، تغییر مهمی در رویکرد قضایی نسبت به پرونده های مهریه ایجاد کرده است و بسیاری از زندانیان مهریه با پرداخت همین سقف یا اثبات اعسار برای آن، از زندان آزاد شده اند.
وضعیت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه
تصور برخی افراد مبنی بر اینکه با وجود قانون ۱۱۰ سکه، زن نمی تواند مهریه بیشتر از این میزان را مطالبه کند، اشتباه است. زن حق دارد تمامی مهریه مندرج در عقدنامه، اعم از ۱۱۰ سکه و بیشتر از آن را مطالبه کند. قانون ۱۱۰ سکه، صرفاً محدودیت را در زمینه «ضمانت اجرای کیفری» و امکان صدور حکم جلب و حبس اعمال کرده است.
برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن همچنان می تواند اقدام قانونی کند و مطالبه خود را از طریق دادگاه یا اداره ثبت پیگیری نماید. اما این مطالبه، فاقد ضمانت اجرای حبس و جلب اولیه خواهد بود. به عبارت دیگر، برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان صدور حکم جلب برای مهریه وجود نخواهد داشت، مگر در شرایط خاص:
- اگر زوجه بتواند در دادگاه ثابت کند که زوج تمکن مالی برای پرداخت مهریه مازاد را دارد، اما به صورت عمدی از پرداخت آن امتناع می کند، در این صورت دادگاه ممکن است راهکارهای اجرایی دیگری را برای وصول این بخش از مهریه در نظر بگیرد.
- در این موارد، معمولاً زن به دنبال شناسایی و توقیف اموال زوج است. اگر اموالی از زوج شناسایی شود، حتی برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، می توان از طریق توقیف اموال و مزایده آن ها، طلب زوجه را وصول کرد.
- نقش اداره ثبت در مطالبه مهریه مازاد نیز پررنگ است. زن می تواند از طریق اجرای ثبت سند ازدواج، برای وصول کل مهریه اقدام کند. در این روش، پس از ابلاغ اجراییه به زوج، در صورت عدم پرداخت، می توان اموال او را توقیف کرد. اگر زوج اموالی نداشته باشد، گواهی عدم امکان توقیف اموال از اداره ثبت صادر می شود که مبنایی برای درخواست حکم جلب برای ۱۱۰ سکه اولیه در دادگاه خواهد بود.
شرایط لازم برای درخواست حکم جلب مهریه
صدور حکم جلب برای مهریه، مانند هر اقدام قانونی دیگری، تابع شرایط و ضوابط مشخصی است. آگاهی از این شرایط، برای متقاضیان و نیز افرادی که ممکن است با این حکم مواجه شوند، ضروری است.
شرایط اصلی صدور حکم جلب مهریه
برای اینکه زوجه بتواند درخواست صدور حکم جلب برای مهریه را مطرح کند، باید مراحل و شرایط زیر محقق شده باشد:
- لزوم قطعی شدن حکم دادگاه:
اولین و مهم ترین شرط، آن است که زوجه ابتدا باید با طرح دعوای مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، حکم الزام زوج به پرداخت مهریه را دریافت کرده باشد. این حکم باید تمامی مراحل دادرسی، از جمله تجدیدنظر (در صورت اعتراض) را طی کرده و به مرحله قطعیت رسیده باشد. تا زمانی که حکم قطعی نشده باشد، امکان درخواست حکم جلب وجود ندارد.
- مراحل اولیه از طریق اداره ثبت اسناد (گواهی عدم امکان توقیف اموال):
طبق قوانین جدید، زوجه ابتدا باید برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت سند ازدواج اقدام کند. به این معنا که با مراجعه به اداره ثبت محل، درخواست صدور اجراییه مهریه را مطرح کرده و در صورت امکان، اموال زوج را از طریق اداره ثبت توقیف نماید. در صورتی که هیچ مالی از زوج شناسایی نشود یا اموال توقیف شده کفاف مهریه را ندهند، اداره ثبت گواهی عدم امکان توقیف اموال یا کفایت اموال را صادر می کند. ارائه این گواهی به دادگاه، برای طی مراحل بعدی و درخواست حکم جلب (به ویژه برای ۱۱۰ سکه) ضروری است و نشان می دهد که زوجه ابتدا راهکار ثبتی را امتحان کرده است.
- صدور و ابلاغ اجراییه دادگاه به زوج:
پس از قطعی شدن حکم دادگاه مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه و ارائه گواهی از اداره ثبت (در صورت لزوم)، زوجه باید از دادگاه صادرکننده رأی، درخواست صدور اجراییه نماید. اجراییه، سندی رسمی است که به زوج ابلاغ می شود و به او مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا اقدامات قانونی دیگر را انجام دهد. ابلاغ صحیح اجراییه، شرط اساسی برای شروع مهلت قانونی پرداخت و درخواست جلب بعدی است.
- عدم پرداخت مهریه یا عدم ارائه دادخواست اعسار:
بعد از ابلاغ اجراییه، زوج به مدت ۳۰ روز مهلت دارد تا مهریه را به صورت کامل پرداخت کند یا در صورت عدم توانایی مالی، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم نماید. اگر زوج در این مهلت ۳۰ روزه، نه مهریه را پرداخت کند و نه دادخواست اعسار بدهد، زوجه می تواند درخواست صدور حکم جلب برای مهریه را از واحد اجرای احکام مطرح کند.
- رد شدن دادخواست اعسار زوج (در صورت ارائه) یا عدم پرداخت اقساط مهریه:
اگر زوج در مهلت قانونی، دادخواست اعسار را به دادگاه ارائه دهد و دادگاه پس از بررسی، اعسار او را رد کند (یعنی ثابت شود زوج توانایی پرداخت مهریه را دارد)، باز هم زوجه می تواند درخواست حکم جلب نماید. همچنین، در صورتی که دادخواست اعسار زوج پذیرفته شده و مهریه به صورت اقساطی تقسیط شود، اگر زوج از پرداخت هر یک از اقساط در موعد مقرر خودداری کند، زوجه می تواند مجدداً با استناد به عدم پرداخت اقساط، درخواست صدور حکم جلب را مطرح کند. در این حالت، لغو حکم جلب موقتی بوده و با تخلف از اقساط، مجدداً فعال می شود.
مراحل گام به گام دریافت حکم جلب مهریه
دریافت حکم جلب برای مهریه، فرآیندی چند مرحله ای است که نیازمند پیگیری دقیق و آگاهی از جزئیات قانونی است. این مراحل به زوجه کمک می کند تا به حق مالی خود دست یابد.
روند دریافت حکم جلب برای مهریه
برای دریافت حکم جلب برای مهریه، زوجه باید گام های زیر را به ترتیب طی کند:
- مرحله اول: مطالبه مهریه (ثبتی و/یا دادگاهی)
مطالبه مهریه می تواند از دو طریق اصلی پیگیری شود:
- اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی: برای مهریه هایی که در سند ازدواج رسمی قید شده اند، زوجه می تواند مستقیماً به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده یا به اداره اجرای اسناد رسمی ثبت، مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه ثبتی نماید. پس از صدور اجراییه و ابلاغ آن به زوج، فرصت ۱۰ روزه برای پرداخت یا معرفی اموال دارد. در صورت عدم پرداخت و شناسایی اموال، امکان توقیف اموال از این طریق وجود دارد. اگر اموالی شناسایی نشود، اداره ثبت گواهی عدم امکان توقیف اموال را صادر می کند.
- طرح دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه خانواده: در صورت عدم موفقیت از طریق ثبت یا در مواردی که مهریه عندالاستطاعه باشد و نیاز به اثبات تمکن زوج باشد، زوجه می تواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده تقدیم کند. این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
- مرحله دوم: دریافت حکم قطعی از دادگاه
پس از طی مراحل دادرسی در دادگاه خانواده، قاضی حکم به محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می کند. این حکم باید قطعی شود؛ یعنی یا هیچ یک از طرفین اعتراض نکرده باشند و مهلت اعتراض به پایان رسیده باشد، یا پس از اعتراض و رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر، رأی نهایی و قطعی صادر شده باشد.
- مرحله سوم: درخواست صدور اجراییه از دادگاه صادرکننده رأی
پس از قطعی شدن حکم، زوجه باید به واحد اجرای احکام دادگاه صادرکننده رأی مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه نماید. این درخواست معمولاً به صورت کتبی و با ارائه مدارک لازم (مانند رأی قطعی دادگاه و شناسنامه) ارائه می شود.
- مرحله چهارم: ابلاغ اجراییه به زوج و انتظار مهلت قانونی
اجراییه صادر شده توسط دادگاه، به صورت رسمی به زوج ابلاغ می شود. از تاریخ ابلاغ، زوج ۳۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه نماید. این مهلت، فرصتی برای زوج است تا وضعیت مالی خود را روشن کند و برای پرداخت مهریه یا اثبات ناتوانی خود اقدام کند. در این مدت، حکم جلب صادر نمی شود.
- مرحله پنجم: درخواست صدور حکم جلب از واحد اجرای احکام
اگر پس از گذشت مهلت ۳۰ روزه، زوج نه مهریه را پرداخت کرده باشد و نه دادخواست اعسار معتبری (که مورد قبول دادگاه واقع شود) ارائه داده باشد، یا در صورت پذیرش اعسار، از پرداخت اقساط مهریه خودداری کند، زوجه می تواند مجدداً به واحد اجرای احکام دادگاه مراجعه کرده و درخواست صدور حکم جلب برای مهریه را به قاضی اجرای احکام ارائه دهد. قاضی با بررسی پرونده و احراز شرایط، دستور جلب زوج را صادر می کند. نیروی انتظامی موظف است بر اساس این حکم، زوج را بازداشت و به واحد اجرای احکام معرفی کند. در این مرحله، فرد بازداشت شده برای تعیین تکلیف به دادگاه منتقل می شود.
مدارک ضروری برای درخواست حکم جلب مهریه
آماده سازی و ارائه صحیح مدارک لازم، یکی از مهم ترین گام ها در فرآیند درخواست حکم جلب برای مهریه است. نقص مدارک می تواند روند رسیدگی را به تأخیر بیندازد و مشکلات اجرایی ایجاد کند.
مدارک لازم جهت ارائه برای حکم جلب مهریه
برای درخواست صدور حکم جلب مهریه، زوجه باید مدارک زیر را تهیه و به واحد اجرای احکام دادگاه ارائه دهد:
- مدارک هویتی خواهان (زوجه): شامل اصل یا کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی زوجه.
- اصل یا کپی مصدق سند ازدواج: سندی که میزان و نوع مهریه در آن قید شده است.
- رای قطعی دادگاه: حکم نهایی و قطعی صادره از دادگاه خانواده که زوج را به پرداخت مهریه محکوم کرده است.
- اجراییه صادره: اجراییه که از سوی دادگاه یا اداره ثبت اسناد رسمی صادر شده و به زوج ابلاغ گردیده است.
- گواهی عدم امکان توقیف اموال از اداره ثبت (در صورت نیاز): در صورتی که زوجه ابتدا از طریق اداره ثبت اقدام کرده و مالی از زوج برای توقیف شناسایی نشده باشد، این گواهی باید ارائه شود.
- کارت ملی زوج (جهت ارائه به پلیس): برای شناسایی دقیق تر زوج توسط نیروی انتظامی در زمان اجرای حکم جلب.
توصیه می شود قبل از مراجعه به مراجع قضایی، حتماً از کامل بودن مدارک اطمینان حاصل شود. در صورت لزوم، مشاوره با وکیل متخصص خانواده می تواند در جمع آوری و ارائه صحیح مدارک، بسیار کمک کننده باشد.
بررسی هزینه های قانونی حکم جلب مهریه
یکی از دغدغه های اصلی افراد درگیر پرونده های حقوقی، هزینه های مربوط به اقدامات قانونی است. در مورد حکم جلب برای مهریه نیز، باید به تفکیک هزینه ها پرداخت.
هزینه صدور حکم جلب
مهم است بدانیم که صدور خود حکم جلب توسط قاضی اجرای احکام، معمولاً هزینه مستقیمی ندارد. به عبارت دیگر، پس از طی مراحل قانونی و احراز شرایط لازم، زوجه برای دریافت دستور جلب و ارائه آن به نیروی انتظامی، ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان هزینه صدور حکم جلب نیست. این بخش از فرآیند، جزئی از اقدامات اجرایی محسوب می شود و به طور مستقیم هزینه ای را به دنبال ندارد.
هزینه دادرسی مطالبه مهریه
اگرچه صدور حکم جلب مهریه به خودی خود هزینه ای ندارد، اما اقداماتی که پیش از آن صورت می گیرد، یعنی طرح دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که به آن هزینه دادرسی گفته می شود. این هزینه ها بر اساس تعرفه های خدمات قضایی و متناسب با ارزش خواسته (میزان مهریه مطالبه شده) محاسبه می شوند:
- برای مطالبه مهریه تا مبلغ ۲۰ میلیون تومان، هزینه دادرسی در مرحله بدوی، معادل ۲.۵ درصد ارزش خواسته است.
- برای مطالبه مهریه بیشتر از ۲۰ میلیون تومان، می بایست مبلغی معادل ۳.۵ درصد ارزش خواسته، به عنوان هزینه دادرسی، پرداخت شود.
علاوه بر هزینه دادرسی، ممکن است هزینه های جانبی دیگری نیز در طول فرآیند مطالبه مهریه پیش آید. این هزینه ها شامل موارد زیر می شوند:
- هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت دادخواست و پیگیری پرونده.
- هزینه کارشناسی: در مواردی که ارزش مهریه (مثلاً املاک یا طلاجات) نیاز به ارزیابی توسط کارشناس رسمی دادگستری داشته باشد.
- هزینه ثبت درخواست در اداره ثبت اسناد رسمی (در صورت اقدام اولیه از این طریق).
- هزینه های مربوط به ابلاغ اوراق قضایی.
این هزینه ها ممکن است بسته به پیچیدگی پرونده و مراحل طی شده، متفاوت باشند و طرفین باید از آن ها آگاه باشند.
حق الوکاله وکیل
استفاده از وکیل متخصص در پرونده های مهریه، هرچند به هزینه های کلی پرونده می افزاید، اما می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند روند پرونده را تسریع بخشد، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کند، و شانس موفقیت در مطالبه مهریه یا دفاع در برابر آن را افزایش دهد. حق الوکاله وکیل بر اساس توافق طرفین (موکل و وکیل) و یا بر اساس تعرفه مصوب کانون وکلای دادگستری تعیین می شود. بسیاری از افراد با در نظر گرفتن پیچیدگی های حقوقی و فشارهای روانی ناشی از این پرونده ها، ترجیح می دهند تا با پرداخت حق الوکاله، از خدمات یک متخصص بهره مند شوند.
چگونگی لغو حکم جلب و زندان مهریه (راه های دفاعی زوج)
پس از صدور حکم جلب برای مهریه، زوج با وضعیت دشواری مواجه می شود. با این حال، قانون راهکارهایی را برای لغو این حکم و جلوگیری از حبس، یا آزادی از زندان پیش بینی کرده است. آگاهی از این راه های دفاعی برای زوج بسیار مهم است.
اثبات اعسار (ناتوانی مالی) زوج
مهم ترین و مؤثرترین راه برای لغو حکم زندان و جلب مهریه، اثبات اعسار یا ناتوانی مالی زوج است. اعسار به معنای عدم توانایی فرد در پرداخت دیون خود است و شرایط خاصی برای اثبات آن در دادگاه وجود دارد:
- مهلت قانونی برای ارائه دادخواست اعسار: زوج پس از ابلاغ اجراییه مهریه، ۳۰ روز مهلت دارد تا دادخواست اعسار خود را به دادگاه تقدیم کند. این مهلت بسیار حیاتی است و عدم رعایت آن می تواند منجر به صدور حکم جلب شود.
- نحوه اثبات اعسار: برای اثبات اعسار، زوج باید مدارک و دلایلی را به دادگاه ارائه دهد که نشان دهنده عدم توانایی او در پرداخت مهریه است. این مدارک می تواند شامل لیست تمامی اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول (حتی اگر ناچیز باشند)، ارائه شهادت حداقل دو شاهد معتبر که از وضعیت مالی زوج اطلاع کامل دارند، گواهی عدم وجود شغل ثابت و درآمد کافی، و سایر مستندات مالی باشد.
- تأثیر پذیرش اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار توسط دادگاه، حکم جلب لغو شده و دادگاه اقدام به تقسیط مهریه می کند. به این معنا که مبلغ مهریه را به صورت یک پیش قسط و اقساط ماهانه یا دوره ای برای زوج تعیین می نماید. در این حالت، زوج مکلف است بر اساس برنامه تعیین شده، اقساط مهریه را پرداخت کند و تا زمانی که به تعهدات خود عمل می کند، حکم جلب او لغو باقی می ماند و بازداشت نخواهد شد. این یک فرصت دوباره برای زوج است تا بدون مواجه شدن با حبس، دین خود را به تدریج ادا کند.
جلب رضایت زوجه
یکی دیگر از راه های مؤثر برای لغو حکم جلب برای مهریه، جلب رضایت زوجه است. این روش اغلب از طریق مذاکره و مصالحه بین زوجین صورت می گیرد:
- مذاکره و مصالحه: زوج می تواند با زوجه وارد مذاکره شود و بر سر نحوه پرداخت مهریه یا حتی بخشودگی بخشی از آن به توافق برسد. این توافق می تواند شامل کاهش مبلغ مهریه، پرداخت به صورت غیرنقدی، یا زمان بندی پرداخت باشد.
- تنظیم صلح نامه یا توافق نامه: هرگونه توافق بین زوجین باید به صورت رسمی و کتبی ثبت شود. این توافق نامه می تواند در دفاتر اسناد رسمی یا در خود دادگاه تنظیم و به تأیید قاضی برسد. پس از ثبت رسمی رضایت زوجه، حکم جلب لغو خواهد شد.
پرداخت کامل مهریه یا اقساط تعیین شده
واضح است که اگر زوج تمامی مهریه یا حداقل پیش قسط و اقساط تعیین شده توسط دادگاه (در صورت تقسیط) را به موقع پرداخت کند، نیازی به صدور یا اجرای حکم جلب نخواهد بود و حکم صادره نیز لغو می شود.
فعال شدن مجدد حکم جلب در صورت عدم پرداخت اقساط
مهم است که زوجین بدانند لغو حکم جلب برای مهریه به دلیل اثبات اعسار و تقسیط مهریه، دائمی نیست. در صورتی که زوج پس از تقسیط مهریه، از پرداخت هر یک از اقساط در موعد مقرر خودداری کند، زوجه می تواند مجدداً با مراجعه به واحد اجرای احکام، درخواست فعال شدن حکم جلب را مطرح نماید. در این شرایط، زوج به دلیل تخلف از تعهدات خود و عدم پرداخت اقساط مهریه، می تواند دوباره بازداشت و روانه زندان شود. بنابراین، پایبندی به برنامه پرداخت اقساط، برای زوج حیاتی است.
توصیه های کلیدی و نکات حقوقی پیرامون حکم جلب مهریه
فرآیند حکم جلب برای مهریه پیچیدگی های خاص خود را دارد و آگاهی از نکات حقوقی و توصیه های مهم می تواند به هر دو طرف پرونده کمک کند تا تصمیمات آگاهانه تری بگیرند و حقوق خود را بهتر پیگیری کنند.
اهمیت زمان بندی در اقدامات حقوقی (خصوصاً برای دادخواست اعسار)
در پرونده های مهریه، زمان بندی اقدامات قانونی از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان مثال، مهلت ۳۰ روزه برای ارائه دادخواست اعسار از سوی زوج، پس از ابلاغ اجراییه، بسیار حیاتی است. عدم رعایت این مهلت می تواند منجر به صدور حکم جلب شود. همچنین، زوجه نیز باید در مطالبه مهریه و پیگیری مراحل اجرایی، زمان بندی مناسبی را در نظر بگیرد تا از تضییع حقوق خود جلوگیری کند. هرگونه تأخیر یا تعلل بی مورد، ممکن است فرصت های قانونی را از بین ببرد.
شناسایی و توقیف اموال زوج (به عنوان جایگزین یا مکمل جلب)
یکی از مؤثرترین راه ها برای وصول مهریه، شناسایی و توقیف اموال زوج است. این اقدام می تواند به عنوان جایگزینی برای درخواست حکم جلب، یا به صورت مکمل در کنار آن انجام شود. زوجه می تواند در هر مرحله از مطالبه مهریه، درخواست توقیف اموال منقول و غیرمنقول زوج را از دادگاه یا اداره ثبت مطرح کند. این اموال می توانند شامل حساب های بانکی، حقوق و مزایای دریافتی، خودرو، ملک، سهام و… باشند. توقیف اموال، اهرم فشار قوی برای زوج است و تضمین می کند که مهریه زوجه از طریق فروش این اموال (در صورت عدم پرداخت) قابل وصول خواهد بود. در بسیاری از موارد، شناسایی و توقیف مؤثر اموال، زوج را وادار به پرداخت یا توافق می کند.
نقش وکیل متخصص خانواده در پرونده های مهریه
با توجه به پیچیدگی ها، قوانین متعدد و رویه های قضایی در پرونده های مهریه، بهره گیری از خدمات یک وکیل متخصص خانواده توصیه می شود. وکیل می تواند با دانش و تجربه خود:
- به زوجه در انتخاب بهترین مسیر قانونی (ثبتی یا دادگاهی)، جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست و پیگیری مراحل کمک کند.
- به زوج در دفاع مؤثر، اثبات اعسار، تنظیم دادخواست های صحیح و مذاکره با زوجه یاری رساند.
- از اتلاف وقت و هزینه های اضافی جلوگیری کرده و احتمال موفقیت در پرونده را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
تفاوت های عملی مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در فرآیند جلب
در حالی که در مهریه عندالمطالبه، صرف مطالبه زوجه برای ایجاد تکلیف پرداخت کافی است و زوج برای جلوگیری از حکم جلب باید اعسار خود را ثابت کند، در مهریه عندالاستطاعه وضعیت متفاوت است. در این نوع مهریه، بار اثبات توانایی مالی زوج بر عهده زوجه است. یعنی زوجه باید مدارک و دلایلی ارائه دهد که نشان دهد زوج توانایی پرداخت مهریه را دارد. این تفاوت در اثبات، روند پرونده و امکان صدور حکم جلب برای مهریه را به طور اساسی تغییر می دهد.
امکان ممنوع الخروج کردن زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه
یکی دیگر از ضمانت های اجرایی برای وصول مهریه، ممنوع الخروج کردن زوج است. زوجه می تواند در هر مرحله از رسیدگی به دعوای مهریه، از دادگاه یا اداره ثبت، درخواست ممنوع الخروج کردن زوج را مطرح کند. این اقدام، به ویژه در مواردی که زوج قصد سفر خارجی دارد، می تواند اهرم فشار مؤثری برای وادار کردن او به پرداخت مهریه یا تعیین تکلیف آن باشد. ممنوع الخروجی تا زمان پرداخت مهریه یا جلب رضایت زوجه یا ارائه تضمین کافی، ادامه خواهد داشت.
عواقب پنهان کاری یا انتقال اموال توسط زوج
برخی از زوجین، برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به پنهان کاری یا انتقال صوری اموال خود به نام اشخاص دیگر (مانند بستگان) می کنند. این اقدامات می تواند عواقب حقوقی جدی برای زوج داشته باشد. پنهان کاری اموال با هدف فرار از دین، مصداق جرم «انتقال مال به قصد فرار از دین» بوده و در صورت اثبات، علاوه بر الزام به پرداخت مهریه، زوج می تواند به مجازات حبس نیز محکوم شود. زوجه می تواند با طرح دعوای ابطال معاملات صوری، این گونه انتقالات را بی اثر کرده و مهریه خود را از اموال شناسایی شده وصول نماید. از این رو، هرگونه تلاش برای فرار از پرداخت مهریه از طریق پنهان کاری یا انتقال اموال، به شدت توسط قانون تقبیح شده و می تواند مشکلات بیشتری را برای زوج ایجاد کند.
نتیجه گیری
حکم جلب برای مهریه، ابزاری مهم و کارآمد در نظام حقوقی ایران برای تضمین حقوق مالی زوجه است. این فرآیند، از مطالبه اولیه مهریه در دادگاه یا اداره ثبت آغاز شده و پس از قطعی شدن حکم، صدور اجراییه و عدم تمکین زوج، می تواند به مرحله صدور حکم جلب برسد. محدودیت ۱۱۰ سکه بهار آزادی، اگرچه بر ضمانت اجرای کیفری (حبس) تأثیر گذاشته، اما حق مطالبه کل مهریه را از زوجه سلب نمی کند.
زوج نیز برای دفاع از خود، راه هایی چون اثبات اعسار و تقسیط مهریه، یا جلب رضایت زوجه را در اختیار دارد. آگاهی از این نکات، به هر دو طرف کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و حقوقی، تصمیم گیری کرده و از تضییع حقوق خود جلوگیری کنند. در نهایت، پیچیدگی های موجود در پرونده های مهریه و جنبه های حساس حقوقی و خانوادگی آن، لزوم مشورت با وکلای متخصص خانواده را بیش از پیش نمایان می سازد تا افراد بتوانند با آگاهی کامل و حمایت حقوقی لازم، این مسیر را طی کنند.
- مرحله اول: مطالبه مهریه (ثبتی و/یا دادگاهی)
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "حکم جلب مهریه چگونه است؟ | صفر تا صد مراحل و شرایط" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "حکم جلب مهریه چگونه است؟ | صفر تا صد مراحل و شرایط"، کلیک کنید.