اجرا گذاشتن مهریه به چه صورت است

مطالبه مهریه در دوران مشکلات زناشویی یا پس از جدایی، موضوعی حیاتی و اغلب پرچالش برای زنان است. اجرا گذاشتن مهریه از دو طریق اصلی قابل انجام است: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و یا از مسیر دادگاه خانواده. انتخاب هر روش، پیچیدگی ها، مزایا و معایب خاص خود را دارد که شناخت دقیق آن ها به شما کمک می کند تا با دیدی روشن تر، بهترین تصمیم را برای احقاق حق خود اتخاذ کنید. این مقاله راهنمایی جامع و کاربردی را برای پیمودن این مسیر حقوقی پیش روی شما قرار می دهد.

وقتی صحبت از مهریه به میان می آید، بسیاری از زنان با انبوهی از سوالات و نگرانی ها مواجه می شوند: از کجا باید شروع کرد؟ چه مدارکی لازم است؟ چقدر زمان می برد؟ و چه عواقبی برای هر دو طرف دارد؟ مسیر حقوقی مطالبه مهریه می تواند طاقت فرسا به نظر برسد، به خصوص زمانی که فرد درگیر مسائل عاطفی و تنش های خانوادگی نیز باشد. این راهنما با هدف کاهش سردرگمی و ارائه اطلاعات دقیق و مرحله به مرحله تدوین شده است. در ادامه، تلاش می شود تا تمام ابعاد مطالبه مهریه، از تعریف و انواع آن گرفته تا جزئیات مراحل اجرایی از طریق ثبت و دادگاه، هزینه ها، عواقب و نکات کلیدی حقوقی به صورت شفاف و قابل فهم بررسی شود. همراهی با این راهنما، شما را با دانشی تجهیز می کند که بتوانید این فرآیند را با اطمینان خاطر بیشتری طی کرده و از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع نمایید.

آشنایی با مهریه و انواع آن: پیش نیاز هر اقدامی

مهریه، ستون فقرات حقوق مالی زن در عقد دائم و موقت محسوب می شود و در قانون مدنی ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پیش از هر اقدامی برای مطالبه و اجرا گذاشتن آن، لازم است تا با ماهیت، انواع و شرایط اساسی مهریه به طور کامل آشنا شد. این آگاهی، سنگ بنای اتخاذ تصمیمات درست و جلوگیری از سردرگمی های آتی خواهد بود.

مهریه چیست؟ تعریف حقوقی و اهمیت آن

مهریه، مالی است که به موجب عقد ازدواج، زوج متعهد به پرداخت آن به زوجه می شود. این تعهد، یک «دین» محسوب می شود که بر ذمه مرد قرار می گیرد و با وقوع عقد نکاح، زن مالک آن می شود. در حقیقت، مهریه نمادی از حقوق مالی زن و پشتوانه ای برای او در طول زندگی مشترک و پس از آن است. اهمیت مهریه به قدری است که قانون آن را «دین ممتاز» می شناسد، به این معنی که در صورت ورشکستگی مرد یا فوت او، طلب مهریه زن بر بسیاری از دیون دیگر مقدم خواهد بود و زن برای وصول آن از اولویت برخوردار است. این حق مالی، حتی در صورت عدم تمکین زوجه یا طلاق توافقی، از بین نمی رود، مگر اینکه زن به طور صریح و آگاهانه از آن صرف نظر کرده باشد. درک این تعریف و جایگاه حقوقی، به زن این اطمینان را می دهد که مطالبه مهریه، حق قانونی و غیرقابل انکار اوست.

انواع مهریه و تأثیر آن بر اجرا

مهریه در اسناد ازدواج معمولاً به دو شکل اصلی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه ثبت می شود که هر یک، مسیر و چالش های متفاوتی را در زمان مطالبه به همراه دارد.

مهریه عندالمطالبه

وقتی مهریه از نوع «عندالمطالبه» باشد، به این معناست که زن می تواند در هر زمانی، چه در طول زندگی مشترک و چه پس از جدایی، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. در این حالت، نیاز به اثبات توانایی مالی زوج نیست و مرد به محض مطالبه، مکلف به پرداخت آن است. فرض بر این است که مرد توانایی پرداخت را دارد و بار اثبات عدم تمکن مالی به عهده خود اوست (دادخواست اعسار). این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است و روند اجرایی آن، به ویژه از طریق اداره ثبت، می تواند سریع تر باشد، البته به شرطی که اموال قابل توقیف از زوج شناسایی شود.

مهریه عندالاستطاعه

در مهریه «عندالاستطاعه»، مطالبه مهریه منوط به اثبات توانایی مالی زوج توسط زوجه است. یعنی زن باید در دادگاه یا اداره ثبت، ثابت کند که مرد دارای اموال یا درآمد کافی برای پرداخت مهریه است. این موضوع می تواند فرآیند را پیچیده تر و زمان برتر کند، زیرا زوجه باید مدارک و شواهد محکمی برای اثبات تمکن مالی زوج ارائه دهد. این مدارک می تواند شامل لیست اموال منقول و غیرمنقول، گردش حساب های بانکی، فیش حقوقی یا هر سند دیگری باشد که نشان دهنده دارایی و درآمد مرد است. در عمل، اثبات تمکن مالی برای مهریه عندالاستطاعه یکی از چالش برانگیزترین مراحل برای زنانی است که قصد مطالبه این نوع مهریه را دارند.

مهریه در عقد موقت (صیغه نامه)

مهریه در عقد موقت نیز یک حق مالی برای زن است، اما تفاوت هایی در نحوه مطالبه آن وجود دارد. بر اساس قانون، مطالبه مهریه در عقد موقت تنها از طریق دادگاه امکان پذیر است و امکان مراجعه به اداره ثبت برای صدور اجراییه وجود ندارد. دلیل این امر، غیررسمی بودن اغلب صیغه نامه ها و عدم ثبت آن ها در دفاتر رسمی ازدواج است. بنابراین، اگر عقد موقت صورت گرفته باشد، زن باید با ارائه مدارک مربوط به عقد (مانند صیغه نامه)، دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد.

شرایط اساسی برای قابلیت اجرا گذاشتن مهریه

برای اینکه مهریه قابل مطالبه و اجرا گذاشتن باشد، باید از شرایط حقوقی خاصی برخوردار باشد. رعایت این شرایط، تضمین کننده موفقیت در فرآیند قانونی است.

1. ارزش مالی مهریه: مهریه باید دارای ارزش مالی باشد و بتوان آن را به پول یا معادل پولی تبدیل کرد. به عنوان مثال، تعیین «سفر به مریخ» به عنوان مهریه، فاقد ارزش مالی متعارف بوده و قابلیت اجرایی ندارد.
2. مشخص و معین بودن میزان آن: میزان مهریه باید کاملاً مشخص و معین باشد تا هیچ ابهامی در زمان پرداخت وجود نداشته باشد. مثلاً یک شاخه گل مهریه مشخصی نیست، اما یک صد شاخه گل رز مشخص است. یا یک دانگ از خانه مشخص است، در حالی که بخشی از خانه مبهم است.
3. دائمی بودن عقد (برای مطالبه از ثبت): برای مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، عقد ازدواج باید از نوع دائم باشد و به صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده باشد. در عقدهای موقت، همانطور که اشاره شد، مطالبه مهریه تنها از طریق دادگاه امکان پذیر است.
4. ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج: مهریه باید به صورت رسمی در سند ازدواج ثبت شده باشد. این سند، قوی ترین دلیل برای اثبات مهریه و میزان آن است.
5. حال بودن مهریه: به این معناست که در سند ازدواج، پرداخت مهریه به زمان آینده یا شرط خاصی موکول نشده باشد. اکثر مهریه ها از نوع حال هستند، مگر اینکه زوجین صراحتاً در زمان عقد، توافق کرده باشند که پرداخت آن در زمان مشخصی در آینده (مثلاً ۱۰ سال بعد) یا پس از تحقق شرطی (مثلاً اتمام تحصیلات) صورت گیرد. در این صورت، تا فرا رسیدن آن زمان یا تحقق آن شرط، مهریه قابلیت مطالبه به صورت فوری را نخواهد داشت.

مدارک لازم برای اجرا گذاشتن مهریه (چک لیست کامل)

آماده سازی دقیق و کامل مدارک، از مهم ترین گام ها در مسیر مطالبه مهریه است. کمبود یا نقص در مدارک می تواند روند پیگیری را به تعویق انداخته و حتی با چالش مواجه کند. در این بخش، چک لیست کاملی از مدارک مورد نیاز برای هر دو روش اجرای ثبت و دادگاه ارائه می شود.

مدارک هویتی زوجه

اولین و ضروری ترین مدارک، مدارک شناسایی خود شماست که شامل موارد زیر می شود:

• اصل و کپی شناسنامه: شناسنامه معتبر و دارای عکس.
• اصل و کپی کارت ملی: کارت ملی هوشمند.

سند ازدواج

سند ازدواج، مهم ترین مدرک برای اثبات حق مهریه است:

• اصل یا رونوشت معتبر سند ازدواج: بهتر است اصل سند ازدواج را در اختیار داشته باشید. اگر اصل سند در دسترس نیست (مثلاً توسط زوج پنهان شده یا گم شده است)، می توانید با مراجعه به همان دفترخانه ای که عقد در آنجا ثبت شده است، درخواست «رونوشت معتبر سند ازدواج» را بدهید. دفترخانه موظف است این رونوشت را برای شما صادر کند که دارای اعتبار قانونی اصل سند است.

اطلاعات مربوط به اموال و دارایی های زوج (در صورت اطلاع)

هرگونه اطلاعاتی که در مورد اموال همسرتان دارید، می تواند در تسریع فرآیند توقیف اموال و وصول مهریه بسیار مؤثر باشد. این اطلاعات می تواند شامل:

• شماره پلاک ثبتی ملک: اگر همسر شما ملکی دارد، شماره پلاک ثبتی آن بسیار کمک کننده است.
• مشخصات کامل خودرو: مدل، رنگ، شماره پلاک و سال ساخت خودرو.
• شماره حساب های بانکی و اطلاعات بانکی: حتی اگر مبلغ کمی در حساب باشد، می تواند منجر به شناسایی سایر حساب ها شود.
• اطلاعات مربوط به سهام، اوراق بهادار و سایر دارایی ها: هر نوع سرمایه گذاری یا دارایی که اطلاع دارید.

جمع آوری این اطلاعات، به خصوص در روش اجرای ثبت، نقش کلیدی در شناسایی و توقیف سریع اموال دارد.

ثبت نام در سامانه ثنا

امروزه تمامی ابلاغیه های قضایی و ثبتی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا ارسال می شود. بنابراین، ثبت نام در این سامانه برای هر دو روش مطالبه مهریه ضروری است:

• ضرورت و نحوه ثبت نام: برای ثبت نام می توانید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ارائه مدارک هویتی خود، مراحل ثبت نام را تکمیل کنید.
• نکات مربوط به دریافت ابلاغیه ها: پس از ثبت نام، تمامی ابلاغیه ها به صورت پیامکی به شما اطلاع رسانی می شود و باید به صورت منظم وارد سامانه شده و ابلاغیه ها را مشاهده کنید تا هیچ مهلت قانونی را از دست ندهید.

سایر مدارک احتمالی

در برخی موارد، ممکن است مدارک دیگری نیز مورد نیاز باشد:

• وکالت نامه: اگر فرآیند توسط وکیل پیگیری می شود، اصل و کپی وکالت نامه وکیل ضروری است.

جمع آوری دقیق و کامل مدارک، سرعت و دقت فرآیند مطالبه مهریه را به شدت افزایش می دهد. پیش از هر اقدامی، با مشاوره حقوقی، از تکمیل بودن پرونده خود اطمینان حاصل کنید.

مراحل گام به گام اجرا گذاشتن مهریه (مقایسه دو روش)

برای مطالبه مهریه دو مسیر اصلی وجود دارد که هر یک دارای مراحل، مزایا و معایب خاص خود است. شناخت این دو روش به شما کمک می کند تا با توجه به شرایط خاص پرونده خود، بهترین راه را انتخاب کنید.

روش اول: اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش، اغلب به عنوان راهی سریع تر و کم هزینه تر برای زنانی که از وجود اموال مشخصی به نام همسرشان اطلاع دارند، توصیه می شود.

مزایای این روش:

• سرعت بالاتر (در صورت وجود اموال): اگر اموال زوج مشخص و قابل شناسایی باشند، توقیف و وصول مهریه از طریق ثبت می تواند به مراتب سریع تر از دادگاه انجام شود.
• هزینه کمتر در ابتدای کار: در این روش، هزینه های دادرسی بالا که در دادگاه وجود دارد، در ابتدا پرداخت نمی شود و تنها هزینه اندکی برای صدور اجراییه و استعلامات دریافت می گردد.
• عدم نیاز به صدور حکم قطعی دادگاه برای توقیف: اداره ثبت بدون نیاز به رأی دادگاه می تواند دستور توقیف اموال را صادر کند.

معایب این روش:

• محدودیت در توقیف اموال نامشخص: اگر اطلاعات دقیقی از اموال زوج در دسترس نباشد، این روش کمتر کارآمد خواهد بود.
• احتمال انتقال اموال توسط زوج در مهلت اولیه: اگر زوج از اقدام شما مطلع شود، ممکن است در فرصت اولیه اقدام به انتقال صوری اموال کند.

مراحل گام به گام:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: ابتدا باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن ثبت شده است، مراجعه کنید و درخواست صدور «اجرائیه» مهریه را بدهید. این اجراییه، سندی رسمی است که حق شما برای دریافت مهریه را تأیید می کند.
2. دریافت فرم های استعلام اموال از اداره ثبت: پس از صدور اجراییه، با این سند به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک مراجعه می کنید. در آنجا، فرم های مربوط به درخواست استعلام از مراجع مختلف (مانند بانک مرکزی، اداره راهور برای خودرو، سازمان ثبت اسناد و املاک برای ملک و…) را تکمیل می کنید.
3. درخواست ممنوع الخروجی: می توانید همزمان با درخواست اجرائیه مهریه، تقاضای ممنوع الخروجی زوج را نیز مطرح کنید. این اقدام، اهرم فشار مؤثری برای وصول مهریه است.
4. ارسال اجرائیه و ابلاغ آن به زوج: اجرائیه صادر شده به زوج ابلاغ می شود و او 10 روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه یا توافق با زوجه اقدام کند.
5. درخواست توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، زوجه یا وکیل او می تواند با معرفی اموال شناسایی شده (چه از طریق استعلام و چه از طریق اطلاعات قبلی زوجه)، درخواست توقیف آن ها را بدهد.
6. کارشناسی و مزایده اموال: اموال توقیف شده توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت گذاری شده و در صورت عدم پرداخت مهریه، از طریق مزایده به فروش می رسند و مهریه از محل وجوه حاصله وصول می شود.

نکته جدید و بسیار مهم: بر اساس بخشنامه اخیر قوه قضاییه (که در زمان نگارش این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است)، الزام به مراجعه اولیه به اداره ثبت برای مطالبه مهریه لغو شده است. این بخشنامه به زوجه اجازه می دهد که به اختیار خود، مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند و دیگر نیازی به گواهی عدم حصول توافق از اجرای ثبت برای طرح دعوا در خصوص اسناد رسمی نخواهد بود. این تغییر، انعطاف پذیری بیشتری را برای زنان در انتخاب مسیر حقوقی فراهم می آورد.

روش دوم: اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه خانواده

این روش، به خصوص برای مهریه های عندالاستطاعه یا زمانی که اموال مشخصی از زوج در دسترس نیست، مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایای این روش:

• قابلیت پیگیری حتی در صورت عدم وجود اموال مشخص: دادگاه می تواند حکم پرداخت مهریه را صادر کند، حتی اگر زوج در حال حاضر مالی نداشته باشد (که منجر به اعسار و تقسیط می شود).
• امکان مطالبه مهریه در عقد موقت: همانطور که قبلاً اشاره شد، مهریه عقد موقت فقط از طریق دادگاه قابل مطالبه است.
• بررسی جامع تر پرونده حقوقی: دادگاه می تواند ابعاد حقوقی پیچیده تر پرونده را بررسی کند.

معایب این روش:

• روند طولانی تر و زمان بر: رسیدگی در دادگاه شامل جلسات متعدد و مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی است که می تواند طولانی شود.
• هزینه های دادرسی بالاتر: در این روش، درصدی از مبلغ مهریه به عنوان هزینه دادرسی باید پرداخت شود.
• احتمال صدور حکم تقسیط: اگر زوج بتواند اعسار خود را ثابت کند، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد که وصول کامل آن را زمان بر می کند.

مراحل گام به گام:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با مدارک لازم (که در بخش قبل ذکر شد) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کنید.
2. تقاضای صدور قرار تأمین خواسته: این درخواست بسیار مهم است. با تقاضای «تأمین خواسته» از دادگاه، می توانید قبل از صدور حکم نهایی، درخواست توقیف اموال زوج را بدهید تا از انتقال آن ها جلوگیری شود. برای این کار معمولاً نیاز به سپردن یک ودیعه (تودیع خسارت احتمالی) است.
3. تشکیل جلسات رسیدگی در دادگاه خانواده: پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه ارجاع شده و جلسات رسیدگی برگزار می شود. طرفین می توانند دلایل و مدارک خود را ارائه دهند.
4. صدور حکم دادگاه و ابلاغ آن: دادگاه پس از بررسی، حکم مقتضی را صادر می کند و این حکم به طرفین ابلاغ می شود.
5. ارجاع پرونده به اجرای احکام دادگستری: پس از قطعی شدن حکم دادگاه، پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع داده می شود تا نسبت به توقیف اموال و وصول مهریه اقدام شود.
6. موضوع اعسار از پرداخت مهریه: اگر زوج ادعا کند که توانایی پرداخت مهریه را به صورت یکجا ندارد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. در این صورت، دادگاه با بررسی وضعیت مالی زوج (شامل درآمد، هزینه ها و دارایی ها)، در صورت اثبات اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل پیش پرداخت (معمولاً در صورت وجود اموال جزئی یا حداقل توانایی) و اقساط ماهانه می شود.

جدول مقایسه جامع: ثبت در برابر دادگاه

انتخاب بین روش ثبت و دادگاه، به عوامل متعددی بستگی دارد. این جدول مقایسه ای جامع، به شما در تصمیم گیری بهتر کمک می کند:

معیار مقایسه	روش اداره ثبت	روش دادگاه خانواده
سرعت	بالاتر (در صورت وجود اموال مشخص)	پایین تر و زمان بر
هزینه اولیه	کمتر (فقط هزینه اجرائیه و استعلامات)	بالاتر (درصدی از مبلغ مهریه به عنوان هزینه دادرسی)
هزینه نهایی	نیم عشر دولتی (یک بیستم مهریه) پس از وصول	هزینه دادرسی، احتمالاً هزینه های کارشناسی و وکیل
نیاز به اموال مشخص	توقیف مستقیم بر مبنای سند رسمی، ایده آل برای اموال مشخص	توقیف اموال از طریق قرار تأمین خواسته یا پس از صدور حکم
پیچیدگی	نسبتاً کمتر در مراحل اولیه	بیشتر (جلسات رسیدگی، دفاع، تجدیدنظر)
قابلیت ممنوع الخروجی	بله، به سرعت و مستقیماً از طریق ثبت	بله، پس از صدور حکم یا قرار تأمین خواسته از دادگاه
تقسیط مهریه	امکان پذیر است اگر زوج توانایی پرداخت نداشته باشد، پرونده به دادگاه ارجاع می شود	امکان درخواست اعسار از پرداخت و صدور حکم تقسیط توسط دادگاه
نیاز به وکیل	اختیاری (اما توصیه می شود برای تسریع و دقت)	بسیار توصیه می شود به دلیل پیچیدگی های حقوقی
نوع مهریه قابل مطالبه	عندالمطالبه (در عقد دائم)	عندالمطالبه و عندالاستطاعه (در عقد دائم و موقت)

عواقب و نکات حقوقی مهم در اجرا گذاشتن مهریه

تصمیم به اجرا گذاشتن مهریه، نه تنها برای زوجه، بلکه برای زوج نیز پیامدهای حقوقی و مالی متعددی دارد. آگاهی از این عواقب و همچنین نکات حقوقی تکمیلی، می تواند به طرفین کمک کند تا با دیدی بازتر و اطلاعات کامل تری، قدم در این مسیر بگذارند و از بروز مشکلات و پیچیدگی های ناخواسته جلوگیری کنند.

عواقب برای زوج (مرد)

مطالبه مهریه از سوی زن، مرد را با سلسله ای از عواقب حقوقی مواجه می سازد که می تواند بر وضعیت مالی و حتی آزادی او تأثیر بگذارد.

• صدور حکم جلب: اگر زوج علیرغم ابلاغ اجراییه یا حکم دادگاه، مهریه را پرداخت نکند و اموالی هم از او شناسایی نشود، زن می تواند درخواست صدور حکم جلب او را مطرح کند. البته بر اساس بخشنامه های اخیر، حکم جلب برای مهریه تا سقف 110 سکه بهار آزادی قابل اعمال است. برای مازاد بر این مقدار، تنها در صورت اثبات تمکن مالی و عدم پرداخت توسط مرد، حکم جلب صادر می شود.
• توقیف اموال: مهم ترین عواقب برای مرد، توقیف اموال اوست. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • انواع اموال قابل توقیف: مال منقول (مانند خودرو، وجه نقد در حساب های بانکی، سهام، حقوق و مزایای شغلی تا یک چهارم برای مرد متأهل و یک سوم برای مرد مجرد) و مال غیرمنقول (مانند ملک، زمین، باغ).
  • مستثنیات دین: قانون برای جلوگیری از بی خانمانی و محرومیت مطلق بدهکار، برخی اموال را از توقیف شدن مستثنی کرده است. این مستثنیات شامل:
    • منزل مسکونی که تنها محل سکونت زوج باشد و در شأن او باشد.
    • اثاثیه و لوازم ضروری زندگی که در شأن زوج باشد.
    • ابزار و وسایل کار و کسب زوج که برای امرار معاش او ضروری است.
    • نفقه ایام عده و مهریه همسر دوم (در صورت وجود).

    تشخیص مستثنیات دین با دادگاه یا اداره ثبت است و در هر پرونده ای به صورت جداگانه بررسی می شود.

• ممنوع الخروجی: زن می تواند از طریق اداره ثبت یا دادگاه، درخواست ممنوع الخروجی همسرش را صادر کند. این اقدام تا زمانی که مهریه پرداخت شود یا ترتیبات پرداخت آن (مانند اقساط) مشخص گردد، مانع از خروج مرد از کشور می شود.
• تقسیط مهریه: در صورتی که زوج اثبات کند توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد (اعسار)، دادگاه می تواند حکم به تقسیط مهریه دهد. در این حالت، زوج موظف به پرداخت پیش پرداخت (در صورت توان) و اقساط ماهانه خواهد بود. عدم پرداخت اقساط نیز می تواند منجر به اعمال مجازات (مانند حکم جلب) شود.
• جرم فرار از دین: اگر زوج به قصد فرار از پرداخت مهریه، اقدام به انتقال صوری اموال خود به اشخاص دیگر کند، این عمل می تواند به عنوان «فرار از دین» تلقی شده و دارای عواقب کیفری برای او باشد. در این صورت، زن می تواند دادخواست ابطال معامله صوری را نیز مطرح کند.

عواقب برای زوجه (زن)

با وجود اینکه مطالبه مهریه حق قانونی زن است، اما این فرآیند نیز می تواند برای او چالش هایی به همراه داشته باشد.

• زمان بر بودن فرآیند و تأثیرات روانی: فرآیند مطالبه مهریه، به ویژه از طریق دادگاه، می تواند طولانی و طاقت فرسا باشد و از نظر روانی فشار زیادی را بر زن تحمیل کند.
• هزینه های احتمالی وکیل و کارشناسی: اگرچه در روش ثبت، هزینه های اولیه کمتر است، اما در هر دو روش، ممکن است نیاز به استخدام وکیل و پرداخت هزینه های کارشناسی باشد که می تواند بار مالی برای زوجه ایجاد کند.
• تأثیر بر روابط آینده و جایگاه اجتماعی: متأسفانه، در برخی فرهنگ ها، مطالبه مهریه ممکن است بر روابط آتی فرد و حتی درک جامعه از او تأثیر بگذارد، هرچند این موضوع نباید مانع از احقاق حق قانونی باشد.

نکات حقوقی تکمیلی و هشدارهای مهم

در طول مسیر مطالبه مهریه، آگاهی از برخی نکات و هشدارها می تواند از بروز اشتباهات و مشکلات بیشتر جلوگیری کند.

• نقش و اهمیت وکیل مهریه: همانطور که در تجربه بسیاری از افراد دیده می شود، حضور یک وکیل متخصص مهریه می تواند به شدت در تسریع روند، افزایش دقت، کاهش اشتباهات حقوقی و انتخاب بهترین استراتژی مؤثر باشد. وکیل با دانش حقوقی خود، شما را از پیچ وخم های اداری و قضایی عبور می دهد و احتمال موفقیت را افزایش می دهد.
• مدت زمان اجرا گذاشتن مهریه: نمی توان زمان دقیقی را برای وصول مهریه تعیین کرد. این مدت به عوامل متعددی از جمله روش انتخابی (ثبت یا دادگاه)، حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی، وجود یا عدم وجود اموال مشخص از زوج، و همچنین سرعت پیگیری پرونده بستگی دارد. به طور کلی، این فرآیند می تواند بین چند ماه تا بیش از یک سال به طول بیانجامد.
• بخشش مهریه:
  • انواع بخشش: بخشش مهریه می تواند به اشکال مختلفی مانند «هبه» (بخشش با قابلیت رجوع)، «ابراء» (صرف نظر قطعی و غیرقابل رجوع) و «صلح» (توافق بر سر پرداخت مبلغی کمتر یا بخشش در ازای امری دیگر) صورت گیرد.
  • قابلیت رجوع یا عدم رجوع: نوع بخشش مهریه در قابلیت رجوع از آن نقش حیاتی دارد. در «هبه»، زن می تواند تحت شرایطی از بخشش خود رجوع کند، اما در «ابراء» و «صلح» این امکان وجود ندارد. بنابراین، در هنگام بخشش مهریه، باید از آثار حقوقی آن آگاه بود.
• تغییرات قوانین و بخشنامه ها: قوانین و مقررات حقوقی، به ویژه در حوزه خانواده، ممکن است دستخوش تغییر و به روزرسانی شوند. به همین دلیل، اهمیت دارد که همواره اطلاعات حقوقی خود را به روز نگه دارید یا از مشاوره وکلای متخصص بهره مند شوید تا از آخرین تغییرات مطلع باشید.

مسیر مطالبه مهریه، به دلیل پیچیدگی های حقوقی و جنبه های احساسی، نیازمند دقت و آگاهی بالایی است. همواره توصیه می شود در این مسیر، از مشاوره متخصصان حقوقی بهره مند شوید.

سوالات متداول

در ادامه، به برخی از سوالات رایج و پرتکرار در خصوص اجرا گذاشتن مهریه پاسخ داده می شود که برگرفته از دغدغه های عمومی و تجربیات افراد در این زمینه است.

آیا تعیین سقف برای مهریه در سال 1404 اجرایی شده است؟

خیر، در حال حاضر، تعیین سقف برای مهریه صرفاً در حد طرح و بررسی است و هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نشده است. مهریه همچنان طبق آنچه در سند ازدواج توافق و ثبت شده است، قابل مطالبه است.

اگر دفترخانه محل عقد در شهر دیگری باشد، چگونه می توانم مهریه را اجرا بگذارم؟

برای روش ثبت، الزاماً باید به همان دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کنید تا اجراییه صادر شود. اما برای روش دادگاه، می توانید در محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد (حوزه قضایی آن) دادخواست خود را ارائه دهید. اگر رفت وآمد برای شما مشکل است، می توانید با اعطای وکالت به وکیلی که در شهر محل وقوع عقد فعالیت می کند، این فرآیند را از راه دور پیگیری نمایید.

در صورت عدم دسترسی به سند ازدواج، چه باید کرد؟

در صورت عدم دسترسی به سند ازدواج (مثلاً به دلیل نگهداری آن توسط زوج یا گم شدن)، می توانید با مراجعه به دفترخانه محل وقوع عقد، درخواست رونوشت سند ازدواج را بدهید. این رونوشت دارای اعتبار قانونی است و می توانید از آن برای پیگیری مطالبه مهریه استفاده کنید.

آیا می توان اموال لیزینگی یا سهام بورسی را برای مهریه توقیف کرد؟

بله، امکان توقیف سهام بورسی و همچنین سهم الشرکه زوج در شرکت ها (با رعایت تشریفات قانونی) وجود دارد. در مورد اموال لیزینگی، امکان توقیف وجود دارد، اما معمولاً ابتدا باید بدهی لیزینگ (رهن) پرداخت شود تا مال از توقیف شرکت لیزینگ خارج شده و سپس برای مهریه قابل توقیف باشد.

چقدر طول می کشد تا مهریه وصول شود؟

زمان دقیق مشخص نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله روش انتخابی (ثبت یا دادگاه)، وجود یا عدم وجود اموال مشخص از زوج، سرعت پیگیری پرونده، و حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی. به طور معمول، این فرآیند می تواند بین چند ماه تا بیش از یک سال به طول بیانجامد.

بهترین راه برای توقیف اموال زوج قبل از اینکه آن ها را منتقل کند، چیست؟

برای جلوگیری از انتقال اموال توسط زوج، اقدام سریع اهمیت زیادی دارد. اگر از وجود اموال مشخصی اطلاع دارید، اقدام فوری از طریق اداره ثبت (با درخواست صدور اجراییه و توقیف اموال) می تواند مؤثر باشد. در روش دادگاه نیز، تقاضای قرار تأمین خواسته در ابتدای پرونده، به شما این امکان را می دهد که پیش از صدور حکم نهایی، اموال زوج را توقیف کنید.

آیا ترک منزل مشترک بر مطالبه مهریه تأثیری دارد؟

خیر، ترک منزل مشترک از نظر قانونی ارتباط مستقیمی با حق مطالبه مهریه ندارد. مهریه حق مالی زن است و مستقل از سایر مسائل خانوادگی مانند تمکین یا نفقه است. با این حال، ترک منزل ممکن است در سایر دعاوی حقوقی (مانند نفقه یا طلاق) تأثیرگذار باشد، اما بر اصل مطالبه مهریه تأثیری نخواهد داشت.

اگر 2/5 دانگ از منزل به نام زوجه و بقیه به نام زوج باشد، آیا می توان سهم زوج را برای مهریه توقیف کرد؟

بله، سهم زوج در ملک قابل توقیف است، حتی اگر بخش دیگری از آن به نام زوجه باشد. مگر اینکه کل ملک مذکور جزو مستثنیات دین محسوب شود و تنها محل سکونت زوج باشد و در شأن او. در این صورت، ممکن است توقیف بخش زوج نیز با محدودیت مواجه شود، اما در حالت عادی، توقیف سهم زوج برای مهریه بلامانع است.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه، مسیری قانونی و پیچیده است که درک صحیح از مراحل و نکات آن، به زنان کمک شایانی می کند تا با اطمینان خاطر بیشتری حقوق خود را پیگیری کنند. در این مقاله به تفصیل به ماهیت مهریه، انواع آن، شرایط لازم برای مطالبه، مدارک مورد نیاز و مراحل گام به گام از طریق اداره ثبت و دادگاه پرداخته شد. همچنین، عواقب این اقدام برای هر دو طرف و نکات حقوقی مهمی که می تواند روند پرونده را تحت تأثیر قرار دهد، بررسی شد.

آنچه از این بررسی ها برمی آید، تأکید بر پیچیدگی فرآیند و اهمیت داشتن اطلاعات صحیح و به روز است. در دنیای حقوقی امروز، جایی که قوانین و بخشنامه ها دائماً در حال تغییر هستند، دانش حقوقی و تجربه عملی، دو رکن اساسی برای موفقیت در چنین پرونده هایی محسوب می شوند. انتخاب روش مناسب برای مطالبه مهریه، شناسایی اموال، جلوگیری از انتقال صوری آن ها، و حتی دفاع در برابر ادعای اعسار زوج، همگی نیازمند تخصص و آگاهی عمیق حقوقی است.

بنابراین، توصیه نهایی و حیاتی، مشورت با وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه است. یک وکیل مجرب نه تنها می تواند شما را در انتخاب بهترین مسیر راهنمایی کند، بلکه با پیگیری دقیق مراحل، جمع آوری مدارک لازم، و دفاع حقوقی قوی، از اتلاف وقت، انرژی و هزینه های اضافی جلوگیری کرده و احتمال موفقیت در وصول مهریه را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

در این مسیر پرچالش، تنها نیستید. وکلای مجرب ما آماده اند تا با ارائه مشاوره حقوقی تخصصی و رایگان، شما را گام به گام در احقاق حق خود یاری رسانند. برای دریافت مشاوره و یافتن بهترین راهکار متناسب با شرایط پرونده خود، هم اکنون با ما تماس بگیرید.